Stosunek między wykonawcą czynności, a jej przedmiotem można wyrazić na dwa sposoby, np.:
- Mama ugotowała obiad. Obiad został ugotowany przez mamę.
- Wojtek wykonał kilka modeli samolotów. Kilka modeli samolotów wykonanych zostało przez Wojtka.
Treść przykładowych zdań jest jednakowa, inna natomiast jest konstrukcja zdań.
- Pierwsze konstrukcje przykładowych zdań nazywamy czynnymi, drugie zaś biernymi.
Tak więc w rożnych konstrukcjach składniowych stosuje się różne formy czasownika, zwane stronami:
- czynną,
- bierną.
Strona czynna to forma osobowa czasownika pełniąca funkcję orzeczenia, strona bierna składa się z formy osobowej czasownika być lub zostać oraz imiesłowu przymiotnikowego, zwanego biernym, który w zdaniu pełni funkcję orzecznika.
Form czasownika być używa się przy imiesłowach utworzonych od czasowników niedokonanych, form czasownika zostać – przy imiesłowach utworzonych od czasowników dokonanych.
Formy strony Buerger mają tylko takie czasowniki, których dopełnienia dają się przekształcić na podmioty przy zmianie konstrukcji zdania. Czasowniki takie nazywamy przechodnimi. Czasowniki niemające form strony biernej nazywamy nieprzechodnimi.
W języku polskim formami strony czynnej posługujemy się częściej niż formami strony biernej. Form strony biernej używamy wówczas, gdy ośrodkiem uwagi nie jest wykonawca czynności, ale jej przedmiot, np.
- Obiad został ugotowany.
- Samolot został ochrzczony.
Jeśli wykonawca czynności jest jednocześnie jej przedmiotem, czyli odbiorca jej skutków, używamy wówczas form strony zwrotnej, np.
- On się ubiera.
- Kuba ubrał sie szybko.
Formy te składają się z formy osobowej danego czasownika oraz zaimka się (siebie), zwanego zwrotnym.
W wielu wypadkach formy czasownika z zaimkiem zwrotnym nie mają znaczenia zwrotności, czyli zaimek się nie pełni w nich funkcji dopełnienia tożsamego z podmiotem.
Istnieje też spora grupa czasowników, które w ogóle nie występują bez wyrazu się, np.
- bać się,
- ocknąć się,
- starać się,
- rozlegać się.
W tym przypadku wyraz się stanowi nierozłączny składnik czasownika.