Petrarkizm, pojęcie stworzone od nazwiska wielkiego humanisty renesansu, Francesco Petrarki, a oznacza model poezji miłosnej, który stał się niezwykle popularny w całej Europie.
Rozwinął się w XV i XVII wieku, ale jego ślady mozna odnaleźć w literaturze XVIII, a nawet XIX wieku.
Wyznacznikiem stał się niezwykły język miłosny stworzony przez Petrarkę, odzwierciedlający napięcie uczuć, niepokój, kontrastowe emocje, najważniejsze środki wyrazu to:
- antytezy,
- oksymorony,
- paradoksy,
- wykrzyknienia.
Konwencja wyrosła z tradycji platońskiej, według której miłość jest uczuciem duchowym, a droga do takiego uczucia jest bardziej znacząca od spełnienia fizycznego. Petrarkowski człowiek zakochany skupia się na analizie swych doznań, jest sługą uczuć, uwznioślających go.
Wybitny poeci byli na tyle kreatywni, że ujmowali w sposób oryginalny pary kochanków w swych utworach.