Boy-Żeleński Tadeusz

Tadeusz Boy-Żeleński

(właściwe nazwisko Tadeusz Kamil Marcjan Żeleński)

(Pseudonimy: B.; Boy; Boy-mędrzec)

(21 grudnia 1874, Warszawa – 4 lipca 1941, Lwów, Ukraina)

 

Polski krytyk literacki i teatralny, publicysta (felietonista).

Pisarz, poeta-satyryk, kronikarz, eseista,

Polski tłumacz literatury francuskiej.

Działacz społeczny, z wykształcenia lekarz (absolwent UJ, dyplom 1900). Pracował w klinice pediatrycznej UJ, kontynuował studia medyczne w Paryżu i Wrocławiu. Publikował prace w „Przeglądzie Lekarskim” oraz „Medycynie”. Pracował także jako lekarz kolejowy (1918-1919). Jako lekarz służył w wojsku austriackim.

Brat cioteczny Kazimierza Przerwy-Tetmajera, mąż Zofii Pareńskiej, przyjaciel Stanisława Wyspiańskiego, Dagny i Stanisława Przybyszewskich, rodziny Tetmajerów i Rydlów.

Debiut w 1895, publikacja sonetów w tygodniku „Świat”, później wieloletni współpracownik czasopismami „Czas”, „Kurier Poranny”, „Ilustrowany Kurier Codzienny”, „Kurier Literacko-Naukowy”,  „Wiadomości Literackie”, w których zamieszczał felietony literackie.

Założyciel i współpracownik instytucji „Kropla Mleka”.

Tworzył dla kabaretu „Zielony Balonik”, współpracował z:

  • Augustem Kisielewskim,
  • Witoldem Noskowskim,
  • Karolem Fryczem,
  • Kazimierzem Sichulskim,
  • Teofilem Trzcińskim.

Tworzył życie kulturalne Krakowa, należał do tzw. cyganerii Młodej Polski. Pozostawał w kręgu przyjaciół Dagny i Stanisława Przybyszewskich, przyjaźnił się ze Stanisławem Wyspiańskim, z rodziną Tetmajerów i Rydlów.

Po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Lwowa, gdzie na Uniwersytecie Jana Kazimierza (przemianowanym po włączeniu Lwowa do Ukraińskiej SRR na Uniwersytet im. Iwana Franki) objął katedrę romanistyki.

Od 1940 pisał do „Czerwonego Sztandaru”, a w 1941 wszedł w skład redakcji „Nowych Widnokręgów”, w których publikował artykuły, felietony i recenzje teatralne.

Po zajęciu Lwowa w czerwcu 1941 przez wojska niemieckie został wraz z innymi wybitnymi przedstawicielami inteligencji lwowskiej aresztowany i rozstrzelany w nocy z 3 na 4 lipca 1941 na Wzgórzach Wóleckich.

Jeden z graficznie przedstawionych cytatów Boya (znalezione na Fb):

Twórczość (wybrana):

  • „Markiza i inne drobiazgi, 1914,
  • „Słońce jesienne”,  1915,
  • „Z mojego dzienniczka. Akord smutku”, 1917,
  • „Flirt z Melpomeną”, 1920,
  • „Antologia literatury francuskiej”, 1922,
  • „Molier”, 1924,
  • „Pani Hańska”, 1925,
  • „Brewerie”, 1926,
  • „Dziewice konsystorskie”, 1929.
  • „Ludzie żywi”, 1929,
  • „Pijane dziecko we mgle”, 1929,
  • „Brązownicy”, 1930,
  • „Marzenie i pysk”, 1930,
  • „Piekło kobiet”,  1930,
  • „Słowa grube i cienkie”, 1931,
  • „Jak skończyć z piekłem kobiet?”, 1932,
  • „Nasi okupanci”,  1932,
  • „Znasz-li ten kraj?”, 1932,
  • „Wakacje z „, 1933,
  • „Balzac”, 1934,
  • „Obrachunki fredrowskie”, 1934,
  • „Reflektorem w serce”, 1934,
  • „Nieco mitologii”, 1935,
  • „Marysieńka Sobieska”, 1937,
  • „Murzyn zrobił swoje”,  1938,
  • „Młoda Polska – wybór poezyj”, 1939, początkowo bez sprzedaży, wznowiona w 1947.