„Do prostego człowieka” [fragment]
Gdy znów do murów klajstrem świeżym
Przylepiać zaczną obwieszczenia,
Gdy „do ludności”, „do żołnierzy”
Na alarm czarny druk uderzy
I byle drab, i byle szczeniak
W odwieczne kłamstwo ich uwierzy,
Że trzeba iść i z armat walić,
Mordować, grabić, truć i palić;
Gdy zaczną na tysięczną modłę
Ojczyznę szarpać deklinacją
I łudzić kolorowym godłem,
I judzić „historyczną racją”…
- Utwór opublikowany został w 1929 roku w „Robotniku”.
- Jest pewnego rodzaju manifestem pacyfistycznym.
- Stanowi rodzaj przestrogi przed poddawaniem się nastrojom wojennym, przygotowaniem społeczeństwa do podjęcia walki w interesach ugrupowań politycznych.
- Obrazuje sposoby manipulacji opinią publiczną.
- Poeta stosuje agitacyjne słownictwo wojennej propagandy,
- Wiersz skierowany jest przeciw tym, którzy pragną wykorzystać sukces militarny Polaków w I wojnie światowej, pozwalający na odzyskanie niepodległości, do walki o nowe tereny, ale i ma charakter ponadnarodowy (“O, przyjacielu nieuczony, /mój bliźni z tej czy z innej ziemi”).
- Prosty język utworu, z wieloma wyrazami mowy potocznej, stanowi uzasadnienie tytułu.
- Współcześnie spopularyzowany przez zespół „Akurat”.