- Są to obszerne studia (czasem całe książki) na jakiś temat.
- We współczesnej literaturze polskiej formy eseistyczne świetnie się rozwijają.
- Co ciekawe gatunek ten (trudny!) zdobywa coraz więcej czytelników.
- W eseju mogą, choć nie muszą, pojawiać się cytaty, nie ma w nim jednak przypisów, charakterystycznych dla stylu naukowego.
- Eseista traktuje sferę kultury jako część tradycji wspólną dla siebie i czytelnika.
- Polscy eseiści uważają za podstawowy zwykle kanon kultury śródziemnomorskiej (tj. starożytnej Grecji, Rzymu, kultury renesansu).
- Autor eseju zazwyczaj prezentuje siebie jako człowieka zdolnego do spokojnej refleksji i scalania różnych wątków kultury.
- Tworzy bowiem intelektualną całość z lektur, przemyśleń i własnego życia.
- Granice eseju są trudne do wyznaczenia, dlatego ma on wiele odmian.