Gwary miejskie

  • Jednym z przejawów wpływu języka ogólnego na polszczyznę ludową jest powstanie ogniwa pośredniego między nimi, a mianowicie gwary miejskiej.
  • Posługują się nią mieszkańcy okolic podmiejskich, a także przybysze ze wsi, którzy niedawno osiedlili się w miastach.
  • Nie wyzbyli się oni jeszcze całkowicie gwary, ale przyswoili już pewien zasób środków języka ogólnego.
  • Na podłożu scalenia tych sprzecznych elementów powstaje odmiana językowa charakteryzująca się w zakresie wymowy, fleksji i słowotwórstwa  zbieżnością  z gwarami ludowymi, natomiast w dziedzinie doboru słownictwa – podobieństwem do języka ogólnego.
  • Spośród polskich gwar miejskich najlepiej poznana jest gwara warszawska, co zawdzięczamy językoznawcy – profesorowi Bronisławowi Wieczorkiewiczowi, który uczynił ją przedmiotem badań naukowych oraz pisarzowi Stefanowi Wiecheckiemu, wyzyskującemu ją jako tworzywo literackie.
  • System gramatyczny gwary miejskiej wykazuje wiele naleciałości ludowych, mazowieckich, np. mieszanie grup  ke, ge i kie, gie (np. lewe nogie), stosowanie końcówki -amy (np. rękamy), przyrostka -ak (np. schaboszczak).
  • Słownictwo gwary warszawskiej opiera się w zasadzie na zasobie słownym języka ogólnego, wyróżnia się jednak sowitymi cechami:
    • ubóstwem wyrazów abstrakcyjnych,
    • bogatą synonimiką nazw odnoszących się do zjawisk codziennych,
    • intensywnym zabarwieniem emocjonalnym wyrazów,
    • używaniem przezwisk,
    • wprowadzaniem wyrazów obcych w formie zniekształconej.