„Listy” Zygmunta Krasińskiego

Twórczość epistolograficzna Krasińskiego jest w polskiej literaturze i kulturze zjawiskiem wyjątkowym, przede wszystkim jest ogromna – liczy bowiem prawie 3,5 tysiąca zachowanych listów, których adresatami było ponad 150 osób.

Listy, których Krasiński pisał po kilka w ciągu jednego dnia, pełniły nie tylko funkcję informacyjno-towarzyską, stanowiły też sposób prezentowania własnej osobowości, stanowiąc specyficzny rodzaj pisarstwa.

Listy te przybierały najczęściej formę osobistych, nieraz bardzo intymnych wyznań, nieraz szczegółowych dzienników podróży, w innych przypadkach przypominały rozprawy filozoficzne, literackie i katastroficzne proroctwa.

Część listów łączy się poprzez określone wątki tematyczne, ujednoliconą formę wypowiedzi czy osobę konkretnego adresata, dlatego nieraz traktowane są jak pewien cykl omawiający dany temat, poprzez przybieranie takiej listownej, romantycznej pozy.

Osobowość adresata wymuszała niejako charakter listu, np. w listach do ojca Krasiński kreował się na przywiązanego syna, myślącego i postępującego zgodnie z marzeniami ojca, zaś w listach do przyjaciół (Gaszyńskiego, Reeve’a) był typem szczerego przyjaciela, który pisał o wszelkich osobistych rozterkach. Pisząc zaś do Delfiny Potockiej przybierał pozę szalejącego kochanka, upatrującego w niej ideał piękna, a jednocześnie źródło własnych cierpień. W innych listach (np. do Jerzego Lubomirskiego) stawał się literackim hrabią Henrykiem, podkreślał że jego życie osobiste i wydarzenia historyczne rozwijają się zgodnie z pomysłami literackimi, które zastosował w „Nie-Boskiej komedii”.

„Listy” Krasińskiego stanowią przykład świetnej autobiograficznej stylizacji literackiej, są też źródłem wiedzy o samym poecie, uważane są za czołowe osiągnięcie epistolografii polskiego romantyzmu.