- Pieśń powstała w latach 80. XX wieku, po ogłoszeniu Stanu Wojennego.
- Popularność zyskała dzięki mszom świętym za Ojczyznę, księdza Jerzego Popiełuszki.
- Pieśń ku pokrzepieniu serc, ukazująca historię Polski jako pasmo cierpień, ale też niezłomnej walki.
- Zawiera elementy modlitwy i patriotyzmu, co sprawia, że była i jest wykonywana podczas uroczystości religijnych, patriotycznych oraz w momentach próby dla narodu.
- Pieśń Ojczyzno ma, bardzo szybko przedostała się do świadomości Polaków.
- Stała się obok Roty nieoficjalnym hymnem Solidarności.
- Autorem tekstu pieśni Ojczyzno ma, jest ksiądz Karol Dąbrowski.
- Pieśń ma charakter patriotyczny i religijny, jej treść silnie odwołuje się do historii Polski, przepełnionej walką, cierpieniem i nadzieją na wolność.
- Utwór łączy w sobie tradycję pieśni narodowych (motyw orła, dzwonu, krwi) z duchem pieśni maryjnych, tworząc obraz Polski jako narodu wiernego Bogu, cierpiącego, ale zawsze pełnego nadziei.
- Tematyka i sens utworu:
- wolność i niewola – podmiot liryczny przypomina, że Polska wielokrotnie pragnęła wolności, a jej naród był dławiony przez zaborców i okupantów,
- bratobójcza walka – mocny wers „a dziś brata zabija brat” sugeruje podziały wewnętrzne, które bywają równie bolesne jak opresja zewnętrzna. To odniesienie do sytuacji, gdy Polacy walczyli przeciwko sobie w czasie różnych konfliktów (np. wojna domowa, powstania, okres komunizmu),
- ojczyzna jako cierpiąca matka – przedstawiona jest jako kraj, który wielokrotnie cierpiał, „we krwi skąpany”, i którego „rana” jest wciąż otwarta.
- Symbolika:
- Biały orzeł – symbol Polski, zniewolony przez „krwawy łańcuch”, co jednoznacznie obrazuje utratę suwerenności. Jednocześnie pojawia się nadzieja: „Lecz już wkrótce zostanie zerwany” – wolność jest bliska.
- Dzwon wolności – metafora przebudzenia narodu, wezwania do działania i odrodzenia niepodległości.
- Królowo Polskiej Korony – to odwołanie do Matki Bożej, tradycyjnie czczonej jako patronka Polski (np. obraz jasnogórski). To podkreśla religijny wymiar pieśni i głęboką wiarę w to, że nie tylko walka, ale i modlitwa mogą przynieść wyzwolenie.
- Emocje:
- dominuje ból, żal i cierpienie, wynikające z trudnej historii narodu,
- pojawia się wiara i nadzieja – Polska, mimo wielu upokorzeń i krwi przelanej, nie rezygnuje z marzenia o wolności,
- ostatnia strofa to modlitwa – błaganie o miłość, pokój i nadzieję, co nadaje utworowi charakter pieśni religijno-patriotycznej.
- Forma:
- utwór ma budowę stroficzną, z refrenem „Ojczyzno ma, tyle razy we krwi skąpana…”, który nadaje mu rytm i podkreśla powtarzalność cierpienia Polski,
- język jest prosty, pełen emocjonalnych metafor i patosu, co sprawia, że pieśń trafia do serc, a nie tylko do rozumu.
Tyle razy pragnęłaś wolności
Tyle razy dławił Cię kat
Ale zawsze czynił to obcy
A dziś brata zabija brat
Ojczyzno ma
Tyle razy we krwi skąpana
Ach jak wielka dziś Twoja rana
Jakże długo cierpienie twe trwa
Biały orzeł znów skrępowany
Krwawy łańcuch zwisa u szpon
Lecz już wkrótce zostanie zerwany
Bo wolności uderzył dzwon
Ojczyzno ma
Tyle razy we krwi skąpana
Ach jak wielka dziś Twoja rana
Jakże długo cierpienie twe trwa
O Królowo Polskiej Korony
Wolność, pokój i miłość racz dać
By ten naród boleśnie dręczony
Odtąd wiernie przy Tobie mógł stać
O Matko ma
Tyś Królową Polskiego narodu
Tyś wolnością w czasie niewoli
I nadzieją gdy w sercach jej brak
Ojczyzno ma
Tyle razy we krwi skąpana
Ach jak wielka dziś Twoja rana
Jakże długo cierpienie twe trwa