„Pieśń XXIII” Jana Kochanowskiego

  • Tytuł wskazuje gatunek – pieśń.
  • Utwór składa się z trzech czterowersowych strof.
  • Tematem jest przemijanie świata.
  • Pieśń stanowi uzasadnienie renesansowego przysłowia „chwytaj dzień”.
  • Jest apelem, by poddawać się siłom natury, godzić sikę z nimi i korzystać z darów.
  • Jest to zgodne z zasadami epikureizmu i stoicyzmu.
  • Sam poeta był ich wyznawcą.
  • W kolejnych zwrotkach poeta pokazuje najpierw zmienność człowieka, podobną do metamorfozy natury, następnie mamy porównanie do uciekającego jak woda czasu, by później dostrzec obraz bogini Pogody, nazywanej też Okazją i Przygodą, a wszystko kończy się wskazaniem różnić między człowiekiem a naturą.
  • Przyroda rokrocznie się odradza, człowiekowi natomiast młodość nie wraca, dlatego  trzeba chwytać chwilę.
  • Występują epitety (np. „piękna Zofija”), przenośnie (np. „Z głowy mróz nie zginie”), porównania (np. „czas ucieka jak woda”).

Nie zawżdy, piękna Zofija,
Róża kwitnie i lelija;
Nie zawżdy człek będzie młody
Ani tej, co dziś, urody.

Czas ucieka jak woda,
A przy nim leci Pogoda
Zebrawszy włosy na czoło:
Stąd jej łapaj, bo w tył goło.

Zima bywszy zejdzie snadnie;
Nam, gdy śniegiem włos przypadnie,
Już wiosna, już lato minie,
A ten z głowy mróz nie zginie.