Reformacja

Renesansowy powrót do kultury i języka starożytnego wpłynął na szersze studia nad Biblią. Prowadziły one do uznania wyższości Pisma Świętego na autorytetem instytucji kościoła jako jego jedynego interpretatora. Proces ten  zbiegł się z upadkiem powagi i reputacji Kościoła – duchowieństwo bowiem nie wypełniało ideałów ewangelicznych, które głosiło, a wszystko to wywołało ogromny kryzys religijny.

Marcin Luter (1483-1546) zapoczątkował w 1517 roku nowy ruch religijno-polityczno-społeczny. Luter ogłosił tezy o potrzebie zmian w kościele, a ruch ten nazwano reformacją. Tezy te wywołały w duchowieństwie ogromny sprzeciw, co doprowadziło do rozłamu chrześcijaństwa zachodniego na:

  • nurt katolicki,
  • nurt protestancki.

Luter krytykował głownie nadużycia w praktyce Kościoła, mówił o sprzeniewierzeniu się Ewangelii, proponując nowe spojrzenie na kwestie teologiczne i stworzenie nowej wizji człowieka.

Najistotniejszy  był problem odpowiedzialności człowieka za życiowe wybory i zbawienie jako ich konsekwencja. Luter głosił, że usprawiedliwienie to wynik daru wiary i mocy czynienia dobra, którego Bóg udziela ludziom  wybranym, przeznaczonym do zbawienia.

Różą Lutra to symbol kościoła luterańskiego, czerwone serce z czarnym krzyżem to znak wiary w zbawienny charakter ofiary Chrystusa, jest umieszczane w środku białej róży będącej symbolem radości i nadziei, które w życiu doczesnym daje religia, zaś błękitne tło stanowi zapowiedź pośmiertnej niebiańskiej błogości.

Luteranizm rozpowszechnił się w Niemczech i krajach skandynawskich.

Myśl tę rozwinął jeszcze inny teolog,  twórca drugiego silnego nurtu reformacji, działający w Genewie Jan Kalwin (1519-1564).

Kalwin uważał, Bóg obdarza człowieka łaską wiary, cnotliwego życia i powodzenia w doczesnym życiu.

Jego  doktryna dała początek wyznaniom ewangelicko-reformowanym.

Zarówno Luter, jak i Kalwin podkreślali uzależnienie człowieka od woli Boga, kładąc nacisk na bezpośrednie relacje między konkretnym człowiekiem a Bogiem, bez włączania w to instytucji Boga. Wskazywali na wolną wolę człowieka, który musi odpowiedzieć na łaskę otrzymaną od Boga, a na zbawienie zasłużyć  swymi uczynkami przy wsparciu Marii, matki Chrystusa.

We wspólnotach protestanckich wszyscy wierni mieli takie same prawa i obowiązki wobec społeczności.

Od kalwinistów z czasem odłączyli się antytrynitarze, zwani braćmi polskimi lub arianami (od biskupa Ariusza).

 

Najważniejszą ideą ruchu reformacyjnego było uznanie Pisma Świętego za jedyne źródło objawienia.

Protestanci odrzucali pośrednictwo kapłanów w drodze do zbawienia.

Podważyli w ten sposób dotychczasową rolę Kościoła.

Zakwestionowali także ruch maryjny, udzielanie odpustów, funkcjonowanie zakonów i praktykowanie celibatu.