Podobnie, jak w przypadku literatury i sztuki, muzyka renesansowa stanowiła powrót do starożytnych wartości.
Jej celem nie było jedynie przynoszenie przyjemności, ale także dostarczanie słuchaczowi przeżyć o charakterze moralnym i duchowym.
Wielkie odrodzenie sztuki i nauki , jakie rozpoczął wiek XIV, trwało nieprzerwanie do XVI wieku. Przejawy ożywienia zauważono w muzyce i kompozycji. Uznano bowiem, że tworzenie muzyki to niezbędna rzecz człowiekowi z etycznego punktu widzenia. By czuć się w pełni człowiekiem – osoba taka musi umieć śpiewać i grać na jakimś instrumencie.
Szlachta zaczęła zatrudniać muzyków jako nauczycieli dla swoich dzieci, a także do dostarczania rozrywki.
Pojawiło się wiele nowych instrumentów, a popularność zdobywały najprostsze z nich, które do grania nie wymagały specjalnych umiejętności. Ulubionymi instrumentami były:
- wiola,
- lutnia,
- flety.
W owym też czasie zwiększyła się ilość publikacji nutowych, co przyczyniło się do popularyzacji muzyki w szerokim kręgu odbiorców.
Pojawił się też nowy rodzaj muzyki – muzyka kameralna, tworzona specjalnie do wykonywania w niedużych salach dla nielicznych słuchaczy. Szczególną rolę przywiązywano w tym przypadku do partii śpiewanych. Chcąc dotrzeć do szerszej grupy odbiorców zaczęto tworzyć nowe formy muzyczne:
- Francuski chanson, utwór wielogłosowy, poruszający tematykę miłości dworskiej,
- Włoski madrygał, który posiadał luźną strukturę poetycką, powstawał przy użyciu prostej melodii i był pisany na 4-5 głosów.
Cechą charakterystyczną okresu renesansu były różnego rodzaju widowiska, obchodzone z okazji świąt kościelnych i ludowych. Odgrywano podczas nich, na specjalnie ozdobionych, przeciąganych platformach, scenki, recytacje, madrygały. Wszystkim tym występom towarzyszyła muzyka.
Najwspanialsze dzieła tego okresu tworzono dla kościoła, często do chórów, wzmacnianych takimi instrumentami, jak kornety czy puzony. Hierarchowie Kościoła uważali, że muzyka religijna powinna być prosta i zrozumiała, dlatego wzorem stał się włoski kompozytor Palestrina, którego kompozycje były proste i przejrzyste.
W Polsce ośrodkiem muzyki renesansowej stał się Kraków,a za wybitnych przedstawicieli uznaje się:
- Mikołaja z Krakowa, organistę i kompozytora, cenionego za jego wszechstronność,
- Wacława z Szamotuł, który wzorował się w swoich kompozycjach na twórcach niderlandzkich.
Od czasów renesansu muzyka stała się środkiem wyrazu indywidualnych przeżyć człowieka.