- Jeszcze przed wybuchem wojny Niemcy planowali wykorzystać we własnej gospodarce ludność okupowanych państw.
- Prawie niewolnicza siła robocza miała zastąpić powoływanych do wojska Niemców.
- Plan zaczęto wprowadzać już w kampanii wrześniowej 1939 roku, kiedy to około 10 tys. „cywilnych jeńców” schwytanych przez Wehrmacht wywieziono do Rzeszy, by budowali autostrady, które Führer obiecał poddanym.
- Kolejną wywiezioną na roboty grupą byli polscy jeńcy wojenni, z obozów oddawano oficerów, podoficerów i szeregowców pod komendę okolicznych bauerów (bogatych właścicieli gospodarstw).
- Pod koniec 1939 roku trafiło tak ok. 60 tysięcy mężczyzn, a kilka miesięcy później ok. 300 tys. polskich żołnierzy pozbawiono statusu jeńca wojennego, by nie zakwestionowało tego prawo międzynarodowe. Od tego czasu w dokumentach żołnierze figurowali jako robotnicy cywilni.
- Od końca 1939 roku w Generalnej Guberni obowiązywał powszechny obowiązek pracy dla wszystkich Polaków w wieku od 14 do 60 lat.
- Niemcy prowadzili także szeroką kampanię propagandową na rzecz wyjazdów na roboty do Niemiec obiecując specjalne gratyfikacje, w tym talony na deficytowe towary. Ponieważ nie było w zasadzie chętnych władze narzuciły gminom tzw. kontyngent, wg określonych norm każda gmina musiała wysłać do pracy określoną grupę robotników. Opornych karano grzywnami, odsiadką lub deportacją do obozu koncentracyjnego.
- W miastach coraz częściej organizowano łapanki, zatrzymując całkowicie przypadkowych ludzi, którzy następnie trafiali do pracy w Niemczech.
- Pracujących „robotników cywilnych” pozbawiono wszelkich praw, nie mogli wypowiedzieć umowy o pracę, nie obowiązywał w ich przypadku określony czas pracy, nie mieli żadnych dodatków socjalnych, uzyskiwali około 60% najniższego wynagrodzenia obywateli III Rzeszy, dodają dotkliwe podatki potrącane na rzecz skarbu III Rzeszy. Ciąża nie zwalniała od pracy, nie dawano także urlopów, zabraniano opuszczania miejsc pobytu bez specjalnego zezwolenia.
- Polakom nakazano także nosić oznaki narodowościowe, miały formę żółtego rombu z fioletową obwódką oraz literą „P”. Za brak oznakowana karano 150 markami lub 6 tygodniami aresztu.
- Każdy Niemiec, bez względu na wiek, miał prawo legitymowania i zatrzymywania robotników bez znaczków.
- Robotników obowiązywała także godzina policyjna, nie mogli korzystać z komunikacji zbiorowej czy uczestniczyć w spotkaniach towarzyskich, wydarzeniach kulturalnych i uroczystościach sakralnych. Nie mogli legalnie odwiedzać gospód i restauracji, chyba że w danym miejscu był zorganizowany osobny wyszynk tylko dla Polaków.
- Władze chciały całkowicie odciąć polskich robotników od pracowników niemieckich, dlatego organizowano osobne baraki mieszkalne, zabroniono Polakom spożywać posiłki przy jednym stole z Niemcami.
- Szczególnie wysokie kary groziły za naruszenie przepisów seksualnych, wszelkie stosunki płciowe Polaków z niemieckimi kobietami były karane śmiercią poprzez powieszenie, z kolei Niemcy utrzymujący kontralty seksualne z polskimi robotnicami karani byli zesłaniem do obozu koncentracyjnego.
- Szacuje się, że przez okres okupacji do Niemiec na roboty wywieziono przynajmniej 2,5 mln Polaków3, większość zatrudniano w rolnictwie.
- Złe warunki pracy i życia, szykany i ograniczenia powodowały akty oporu lub ucieczki z przymusowych miejsc pracy, wg szacunków w czasie wojny uciekło z miejsc przymusowej pracy od 200 do 300 tys. osób.
- Polacy w okresie wojny stanowili około 20% wszystkich cudzoziemców zatrudnionych w gospodarce III Rzeszy, których ogólna liczba wynosiła około 14 mln.