„Śmierć urzędnika” Antoniego Czechowa

Śmierć urzędnika” to opowiadanie (miniatura literacka) A. Czechowa z 1883 roku. Przedstawia historię drobnego urzędnika Iwana Dymitrycza Czerwiakowa, który pewnego dnia wybrał się do teatru i nieopatrznie kichnął w czasie spektaklu na dyrektora departamentu komunikacji Bryzżałowa. Przeprosił go zaraz po incydencie, następnie w czasie antraktu, ale ciągle wydaje mu się, że zrobił to niedostatecznie grzecznie i usłużnie i dlatego dyrektor wygląda na niepocieszonego. Nie bierze nawet pod uwagę, że tamten urzędnik jest zdenerwowany głownie jego natarczywością  przeprosin.

Pełen poczucia winy i strachu, a także po rozmowie z żoną, wdziewa nowy mundur i udaje się, by po raz kolejny przeprosić dyrektora w jego biurze, kiedy zaś ten mówi, że nic się nie stało Czerwiakow nie wierzy i ponawia przeprosiny. Dyrektor jest po prostu zły i podejrzewa , że przepraszający kpi z niego i dopiero wtedy denerwuje się nie na żarty.

Ale sytuacja powtarza się kolejnego dnia i dygnitarz wyrzuca Czerwiakowa za drzwi, ten pogrąża się w rozpaczy, wraca do domu, kładzie się na łóżku i umiera. Tak to kichnięcie stało się przyczyną tragedii, błahe zdarzenie urasta do rangi życiowego problemu.

Poruszona problematyka:

  • krytyka ustroju, jaki panował w Rosji,
  • niewolniczy wprost układ stosunków między przełożonymi i podwładnymi.
  • groteskowość sytuacji, ujawniająca paraliżujący strach przed przełożonymi,
  • dla urzędnika (w tym przypadku Czerwiakowa)  kariera i praca w ogólne stają się tak ważne, że stanowią sens życia.
  • alegoria strachu w ogóle, stanowił on bowiem podstawę działania ustroju carskiego w Rosji,
  • pokora, uniżoność oraz płaszczenie się przed zwierzchnikami są powszechnym zwyczajem,
  • strach stawał się często narzędziem manipulacji.