Sztuka pop-art

Popular Art – sztuka masowa, termin oznaczający zjawisko artystyczne został utworzony, aby jak się w 1952 roku zdawało, określić nowy trend w sztuce XX wieku. Pojęcie to wprowadził angielski krytyk Lawrence Alloway, opisując działalność Grupy Niezależnej brytyjskich artystów, którzy z codziennych fragmentów miejskiego, komercyjnego otoczenia czerpali motywy jak ze źródła, czyniąc z prozaicznych fragmentów gazet, książek, reklam i komiksów esencję swoich prac.

W istocie jednak inwazja codzienności na sztukę dokonywała się w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych w wielu krajach i miastach na świecie, w odpowiedzi na zmiany otoczenia (przemysłu, projektowania, „powielalności” wzorów, standaryzacji norm estetycznych). W Stanach Zjednoczonych, zwłaszcza w Nowym Jorku, ruch tzw. nowego realizmu i neodadaizmu podnosił do rangi sztuki przedmioty wyjęte z kontekstu[1].

Energią pop-artu nie była fascynacja komercją ani demonstracyjne powielanie wzorów. Pop-artem nazwano jeden z głosów protestującej kontrkultury, który miał charakter demonstracyjnego sprzeciwu, protestu przeciw partykularyzmowi i elitarności sztuki. Pop-art zrodził się w okresie zmęczenia sztuką abstrakcyjną w malarstwie, modernizmem w rzeźbie i architekturze, a zarazem coraz bardziej „czystą” estetyką muzyki.

Największa siła pop-artu polegała na wyjściu sztuki poza samą sztukę. To ryzykowne zerwanie z estetyczną i elitarną tradycją „sztuk pięknych” okazało się przełomem kulturowym, który z jednej strony przyniósł negację sztuki współczesnej w ogóle, ale z drugiej strony ze sztuki jako obszaru zarezerwowanego jedynie dla pewnych grup zainteresowanych uczynił zjawisko masowe i wszechobecne.

Pop-art przyniósł zmianę teorii, celów i wrażliwości, ale przede wszystkim olbrzymią zmianę w socjologii sztuki. Wielu badaczy uważa, że stał się początkiem narodzin kultury postmodernistycznej i dlatego godny jest szczególnej obserwacji.

Jednym z ciekawszych zjawisk wywołanych przez pop-art były powiązania między kulturą masową a działalnością artystyczną i projektowaniem. Ikony codzienności stały się tematami pop-artu, ale z drugiej strony obrazy pop wpłynęły też na styl projektowania gazet, książek, reklam, na scenografię teatralną i filmową oraz ogrody[2].

 

[1] U. Czartoryska, Od pop-artu do sztuki konceptualnej, Warszawa 1973, s. 170;

[2] D. Folga – Januszewska, Pop-art., „Wiedza i Życie” 1998 nr 5, s. 11;