- W tekstach literackich ironia może pełnić rozmaite funkcje, a zasadniczym celem jej wprowadzenia jest stworzenie dystansu między nadawcą wypowiedzi a jej odbiorcą.
- Wymienia się funkcje:
- dydaktyczną, gdzie przy wykorzystaniu ironii piętnowane są pewne zachowania ludzi,
- dyskursywną, gdzie ironia pozwala na podjęcie rozmowy lub polemikę z jakąś ideologią lub tradycją,
- ekspresywną, polegająca na wzmacnianiu emocjonalnej warstwy wypowiedzi,
- impresywną, gdzie ironię wykorzystuje się do perswazji, a taka wypowiedź stanowi zachętę do określonych działań,
- retoryczną, która wzmacnia argumentację w trakcie wypowiedzi,
- ludyczną, spełniającą rolę zabawiacza, rozśmieszacza.
- Szczególnym rodzajem ironii jest autoironia mogąca być elementem parodii, satyry, sarkazmu i drwiny.