„A wczora z wieczora”

Kolęda barokowa A wczora z wieczora została zanotowana w Symfoniach anielskich abo Kolędach mieszkańcom ziemskim od muzyki niebieskiej wdzięcznym okrzykiem na Dzień Narodzenia Pańskiego zaśpiewanych Jana Żabczyca, zbiorze wydanym w 1630 roku i przechowywanym w Bibliotece Czartoryskich w Krakowie. Warto wspomnieć w tym miejscu, że zbiór ten został wydany ponownie w latach późniejszych już pod innym nazwiskiem – Jana Karola Dachnowskiego, stąd istnieją wątpliwości, czy Żabczyc nie był tylko kolekcjonerem bożonarodzeniowych utworów. Większość spośród 36 utworów zamieszczonych w tym tomie powstała do melodii powszechnie w tamtym czasie śpiewanych.

Tekst jest pozycją szesnastą Symfonii…. Powtarza go w identycznej wersji Kantyczka Chybińskiego w II części oraz wszystkie osiemnastowieczne zbiory drukowane. Liczy 15 zwrotek. Jest też drugi wariant tekstu, który pochodzi z Mazowsza. Istnieje również wersja, która głosi, że kolęda została odkryta i spisana w Bóbrce nad Zalewem Myczkowieckim przez Oskara Kolberga w czasie jego wędrówek po Polsce.

Nuty do kolędy nie zachowały się. Zalecano śpiewać tę pieśń na nutę piosenki świeckiej o tym samym incipicie, natomiast ręczna adnotacja na egzemplarzu Symfonii… sugerowała śpiew na nutę A będziesz mnie bijał. Zresztą Żabczyc we wstępie do Symfonii… napisał instrukcję, gdzie zawarł odwołania do popularnych wówczas w Polsce melodii, na bazie których napisał kolędy. Posłużył się tym samym tzw. kontrafakturą, co oznacza, że wykorzystał melodię piosenki świeckiej w pieśni o charakterze religijnym.

„A wczora z wieczora” miała kilka różnych melodii. Ks. Michał Marcin Mioduszewski w Pastorałkach i kolędach z 1843 roku podaje trzy z nich. Melodia przyjęta współcześnie jest bardzo zbliżona do przekazu ks. Jana Siedleckiego w Śpiewniczku (1908 rok).

1. A wczora z wieczora,
a wczora z wieczora
z niebieskiego dwora,
z niebieskiego dwora.

2. Przyszła nam nowina,
przyszła nam nowina:
Panna rodzi Syna,
Panna rodzi Syna.

3. Boga prawdziwego,
nieogarnionego.
Za wyrokiem Boskim,
w Betlejem żydowskim.

4. Pastuszkowie mali,
w polu wtenczas spali,
gdy Anioł z północy
światłość z nieba toczy,

5. Chwałę oznajmując,
szopę pokazując,
chwałę Boga tego,
dziś nam zrodzonego.

6. Tam Panna Dzieciątko,
miłe Niemowlątko,
uwija w pieluszki ,
pośpieszcie pastuszki!

7. Natychmiast pastuszy
śpieszą z całej duszy,
weseli bez miary,
niosą z sobą dary.

8. Mądrości druhowie,
z daleka królowie,
pragną widzieć swego
Stwórcę przedwiecznego.

9. Dziś Mu pokłon dają
w ciele oglądają.
Każdy się dziwuje,
że Bóg nas miłuje.

10. I my też pośpieszmy,
Jezusa ucieszmy
Z serca darami:
Modlitwą, cnotami.