Artykuły henrykowskie [1573]

  • Nazwane od Henryka Walezego.
  • Każdy władca elekcyjny musiał je zaprzysiąc.
  • Zawierały zasady ustrojowe Rzeczypospolitej szlacheckiej:
    • powoływanie króla na drodze wolnej elekcji
    • zwoływanie przez króla co 2 lata sejmu walnego zwyczajnego na sześciotygodniowe obrady.
  • W gestii sejmu leżały sprawy:
    • podatków,
    • cła,
    • pospolitego ruszenia.
  • W gestii senatu była polityka zagraniczna.
  • Kontrola władcy i pomoc ze strony senatorów, rezydentów, powoływanych przez sejm na kwartalną kadencję (16 osób).
  • Gwarancja tolerancji religijnej (włączono tekst konfederacji warszawskiej).
  • Prawo szlachty do rokoszu – wypowiedzenia posłuszeństwa królowi.