O języku na języku

Zdania podrzędne orzecznikowe zastępują orzecznik rzeczowny lub przymiotny zdania nadrzędnego. Wskaźnikami zespolenia są w nich zaimki względne lub spójnik „że”, np. Jestem tym, czym byłem. Sytuacja stała sie taka, że trzeba było coś zmienić.

Zdania podrzędne podmiotowe zastępują podmiot zdania nadrzędnego lub go rozwijają. Przy tożsamości podmiotu obu zdań – nadrzędnego i podrzędnego , w funkcji wskaźnika zespolenia występują zaimki pytająco-względne „kto”, „co”. Ich odpowiednikiem w zdaniu  nadrzędnym może […]

Zdania podrzędne  przydawkowe odnoszą sie jako określenia do rzeczowników, występujących w zdaniach  nadrzędnych. Łączą się ze zdaniami nadrzędnymi najczęściej za  pomocą zaimków względnych „który”, „jaki”. Odpowiednikami tych wskaźników zespolenia mogą być w zdaniach nadrzędnych: dla […]

Zdania podrzędne przyzwalające wyrażają okoliczności niesprzyjające, przeszkody, przeciwieństwa, pomimo których lub wbrew którym dochodzi do skutku czynność zdania nadrzędnego. Łączą się ze zdaniem nadrzędnym za pomocą spójników: „choć”, „chociaż”, „choćby”, „mimo że”, „pomimo że”: Podróż […]

Zdania podrzędne rozwijające odnoszą się do całej treści zdania nadrzędnego, nie zaś do poszczególnych jej członów. Łączą się ze zdaniem nadrzędnym z pomocą różnych form przypadkowych zaimka względnego co: Ojciec ciężko zachorował, co mnie zmartwiło. […]

Zdania podrzędne, oznaczające warunek, łączą się ze zdaniami nadrzędnymi za pomocą spójników: „jeżeli”, „jeśli”, „gdyby”, „żeby”, „kiedy”. Orzeczenie zdania podrzędnego warunkowego może być wyrażone za pomocą: A. Form trybu przypuszczającego (po spójnikach jeśliby, gdyby, żeby […]

Zdania wielokrotnie złożone składają się z więcej niż dwóch zdań pojedynczych lub ich równoważników. Zdania wieloczłonowe mogą one łączyć się w stosunku współrzędnym lub nadrzędno-podrzędnym. Gdy wracałam ze szkoły, wstąpiłam do biblioteki, aby wypożyczyć książkę. Chrząsnęły […]

Zdania wtrącone to zdania znajdujące się w obrębie innych zdań. Zazwyczaj nie wchodzą z nimi w związki składniowe i wyrażają sądy mówiącego lub odwołania się do słuchacza, np. Jutro, moim zdaniem, będzie ładna pogoda. Powiedz, […]

Obok wyrazów niewchodzących w związki z innymi wyrazami – używamy także zdań, które choć znajdują się w obrębie innych zdań, nie są z nimi powiązane składniowo, np. Odpowiedziałeś, jak sądzę, z wszystkich już przedmiotów. Do […]

Każdą logiczna część zdania rozwiniętego, z wyjątkiem orzeczenia czasownikowego, możemy przekształcić na pełne zdanie, które jako składnik logiczny innego zdania jest w stosunku do niego zdaniem podrzędnym. Zdanie podrzędnie złożone składa się ze zdania nadrzędnego […]