Rodzaj, liczba i przypadek rzeczownika

Rzeczowniki nie odmieniają się przez rodzaje, ale występują w jednym z trzech rodzajów (męskim, żeńskim i nijakim). Rodzaj rzeczownika rozpoznajemy łącząc z nim odpowiednie formy rodzajowe przymiotnika lub zaimka przymiotnego, np.

  • smaczny (ten) obiad,
  • wesoła (ta) kobieta,
  • dobre (to) jako.

W niektórych przypadkach rodzaj rzeczownika rozpoznajemy po jego formie.

Rzeczowniki występują w dwóch liczbach:

  •  pojedynczej (oznaczającej jeden przedmiot),
  • mnogiej (dwa lub więcej przedmiotów.

Niektóre z rzeczowników występują jedynie w liczbie:

  • pojedynczej (np. nazwy własne: Bałtyk, Wisła, większość rzeczowników oznaczających materiały, np: żwir, miedź, rzeczowniki oznaczające pojęcia oderwane (abstrakcyjne), np: dobroć, wdzięczność, złość oraz rzeczowniki zbiorowe, np: szlachta, mieszczaństwo, sitowie),
  • mnogiej (np. niektóre nazwy geograficzne: Czechy, Węgry, Karpaty, nazwy przedmiotów składających z dwu lub więcej części, np. nożyce, spodnie, usta, drzwi, schody i stosunkowo nieliczne inne rzeczowniki, np: imieniny, skrzypce, urodziny).

Rzeczowniki w naszym języku występują w 7 przypadkach, do 6 których stawiamy pytania.

Mianownik (kto? co?)
Dopełniacz (kogo? czego?) nie ma
Celownik (komu? czemu?) się przyglądam
Biernik (kogo? co?) widzę
Narzędnik (z kim? z czym?) idę
Miejscownik (o kim? o czym?) mówię
Wołacz (o!)

W przypadku wołacza zwracamy się bezpośrednio do kogoś lub czegoś (wołamy go!), np. mamo!, ojczyzno!

W odniesieniu do wołacza językoznawcy wyodrębniają kategorię apelu, przywołania.

Kategoria przypadka służy składni.