„Giaur” Georga Byrona

„Giaur” to urywkowy, niepowiązany, dramatyczny na wzór starych ballad sposób opowiadania o straszliwych, ciemnych i gwałtownych czynach. Poszczególne części dramatu składają powieść o smutnych losach branki muzułmańskiej, którą za niewierność ukarano sposobem tureckim, topiąc ją w morzu, a której zgon pomścił kochanek, młody Wenecjanin.

Bohaterem „Giaura” jest otoczony tajemnicą człowiek wielkiego umysłu i serca, który dokonuje zemsty na nieprzyjacielu. Nie przynosi mu to wcale ulgi, ukojenia bólu i rozpaczy, a wręcz potęguje go o dodatkowe wewnętrzne rozterki. Bohater ucieka więc w samotność, aby potwierdzić niepowtarzalną wielkość własnych uczuć oraz wszechstronną wolność jednostki.

Opowieść Byrona rozpoczyna się rozbudowaną inwokacją do Grecji, dawnej „kolebki swobód”. Pojawia się tajemniczy bohater, pędzący na koniu po skalistej drodze, niebezpieczny dla wroga, rzucający „straszne spojrzenia”, a następnie poeta fragment po fragmencie przywołuje obrazy przeszłości, malownicze ruiny haremu Hassana, śmierć dziewczyny, pojedynek rywali, spowiedź Giaura, który wyjawia powód swoich cierpień zakonnemu bratu.

Dzieląc się swym bólem, niepokojem moralnym, a także niezdolnością życia bez ukochanej, zapowiada swą szybką  śmierć i przywołuje dawną przepowiednię przyjaciela, przestrzegającego go niegdyś przed tragicznym losem. Odchodzi bezimienny, prosi bowiem, by na jego grobie nie było żadnego nazwiska.

Utwór nasycony jest akcentami antytyrańskimi i niepodległościowymi, wydarzenia rozgrywają się w ujarzmionej przez Turków Grecji, na tle egzotycznego krajobrazu. Wiele jest egzotycznych  (orientalnych) słów i wyobrażeń. Tajemniczość i wewnętrzne stany bohatera podkreśla kompozycja wstawkami lirycznymi i filozoficznymi, warto wspomnieć, że brak tu zachowanej chronologii wydarzeń. Wszystko to sprawia, że „Giaur” jest przykładem powieści poetyckiej.