Jan z Wiślicy

Jan z Wiślicy

( ok. 1485 – 1490, Białoruś – 1520)

Urodził się w Wiślicy w niezbyt zamożnej rodzinie, prawdopodobnie w rodzinie mieszczańskiej.

W Akademii Krakowskiej zdobył topień bakałarza, nie został jednak magistrem. W Krakowie poznał Jana Dantyszka, Krzysztofa Suchtena, zaprzyjaźnił się też w tym czasie  ze szwajcarskim humanistą, Walentym Eckiem. Jego mistrzem był Paweł z Krosna.

Po 1514 roku rozluźniły się kontakty z Krakowem, kiedy Jan został sekretarzem starosty wieluńskiego Stanisława z Kurozwęk.

W tym okresie stworzył dzieło, dzięki któremu wszedł do polskiej kultury. W 1516 roku opublikował po łacinie trzytomowy poemat „Bellum  Prutenum” („Wojna pruska”), który zgodnie z tradycją dedykował krolowi Zygmunta I Starego, a kilka okolicznościowych wierszy Pawłowi
z Krosna.

Całość utworu tworzą:

  • pieśń nawołująca Muzę Pawła z Krosna do stworzenia epigramu dla poematu o wojnie pruskiej,
  • elegia magistra Pawła z Krosna do Jana z Wiślicy,
  • list Jana z Wiślicy do Pawła z Krosna, wiersz Walentego Ecka, polecający królowi poemat,
  • streszczenie poematu,
  • oda do czytelnika,
  • trzy księgi poematu (księga I – nawiązanie do podań krakowskich, wyjaśniających genezę konfliktu polsko-niemieckiego, księga II –
    dzieje bitwy pod Grunwaldem, wysławianie pobożności Władysława Jagiełły, księga III – losy Jagiellonów i pochwała Zygmunta
    I Starego),
  • oda sławiąca zwycięstwo Zygmunta I Starego w bitwie pod Orszą, stoczonej 8 IX 1514 r.,
  • prośba do biskupa Piotra Tomickiego o polecenie poematu królowi,
  • elegia do Matki Boskiej z prośbą o uśmierzenie zarazy morowej, panującej na przełomie 1514 i 1515 roku,
  • epigram do krytyka, który poddawałby w wątpliwość talent literacki autora.

Wojna pruska, choć pisana po łacinie, to pierwszy renesansowy poemat polski, stanowi  apoteozę dynastii jagiellońskiej, dowodzi też talentu erudycyjnego, patriotyzmu i wiary twórcy.