Jaskinia „Raj” koło Kielc

Niezwykłe miejsce w pobliżu Kielc,  niecały kilometr od głównej szosy Kielce – Kraków. Usytuowana jest w zboczu Malik (272 m n.p.m.). O jej powstaniu zdecydował proces rozpuszczania wapiennych skał i mechanicznego działania wód podziemnych. Korytarze mają 240 m, z czego 150 m  zostało udostępnione turystom do zwiedzania jako trasa turystyczna.  Zarówno „Raj”, jak i całe zbocze (7,7 ha)  jest chronione.

W jaskini znajdują się wspaniałe  komory naciekowe, a także narzędzia pracy człowieka neandertalskiego żyjącego w pieczarze przed 50 000 lat. W jaskini mieszkał jedynie sezonowo, gdyż trudnił się łowiectwem i często zmieniał miejsce pobytu.

Jaskinię odkryli przypadkowo dwaj krakowscy uczniowie w 1964 roku podczas wędrówki po Górach Świętokrzyskich. Okolice „Raju” posiadają dobre zabezpieczenie turystyczne.