Kaznodziejstwo w średniowieczu

  • Kaznodziejstwo, to wpajanie innym sposobu pojmowania i praktykowania wiary,
  • Uprawiane jest w Polsce od „zarania dziejów”.
  • Już w połowie X wieku wygłaszano kazania  w języku rodzimym – „słowiańskim”dla plemion nadodrzańskich,
  • Dotyczyły one nauki przykazań, od tego pochodzi nazwa kaznodziejów, czyli „głosicieli kaźni”),
  • W kazaniach były także nagany błędów pogańskich oraz zachęty do gorliwej służby Kościołowi i władcy,
  • Wygłaszano je przede wszystkim w dużych ośrodkach, w miejscowościach mniejszych zdarzało się to jedynie sporadycznie,
  • Rzadko tej spisywano te wystąpienia.

  • Wiek XIII przyniósł szereg zmian w tym zakresie,
  • Wówczas już w chrześcijaństwie zachodnim ustalony został porządek kazań w obrębie roku kościelnego,
  • Kazania zyskiwały na swej formie, coraz częściej nadawano im cechy sztuki retorycznej,
  • „Ars praedicandi” wymagała, by kazania miały  logiczną strukturę i efekty retoryczne,
  • Szczególną uwagę odgrywały składniki prozy rytmicznej i rymowanej.

  • Treść dostosowywano do słuchaczy, ich poziomu intelektualnego,
  • Wykształconym proponowano rozumowanie abstrakcyjne i alegoryczne, ludowi przytaczano przykłady z życia codziennego,
  • Wykorzystywano bardzo często anegdotę, baśń i bajkę,
  • Rozpowszechnienie kazań szło tropem zakonów, tzw. żebraczych: franciszkanów i dominikanów,
  • W Polsce – dominikanie działali od 1222 roku w Krakowie, potem na Śląsku, Mazowszu, Pomorzu i na Rusi,
  • Franciszkanie pojawili się w Polsce najpierw we Wrocławiu i Krakowie, następnie w innych grodach Śląska, Małopolski i Wielkopolski oraz na Pomorzu.