Utwór powstał w oparciu o ludowe opowiadanie. Bohaterką ballady jest niewierna żona, która morduje powracającego z wojny męża, a na jego grobie sadzi lilie, które rosną na wysokość grobu. Boi sie bowiem, że dowie sie o jej zdradzie. Przybywającym braciom męża udziela gościny, a po jakimś czasie postanawia wyjść za jednego z nich za mąż. Warunkiem zdobycia jej ręki jest uplecenie wianka, pani wybiera ten, uwity z lilii. Wówczas zamykają się drzwi kościoła, zjawia się duch męża, a kościół wraz z niewierną żoną oraz braćmi zapada się pod ziemię.
Tematem ballady nie jest zabójstwo, ale konsekwencje tego czynu. W utworze występuje wątek historyczny, akcja rozgrywa się w średniowieczu, za czasów Bolesława Śmiałego, a wydarzenia zobrazowane w utworze dotyczą wyprawy na Kijów (na Ruś). Tworem fantazji jest opowiedziana historia, choć niektóre jej wątki zaczerpnięte zostały ze starej ludowej pieśni. Także z takiej pieśni pochodzą słowa pustelnika ” nie masz zbrodni, bez kary”, a potwierdzeniem tego stwierdzenia jest zakończenie ballady.
Obok scen realistycznych występują wydarzenia nadprzyrodzone (pojawienie się ducha męża czy zniknięcie kościoła). Bardzo sugestywnie oddaje poeta przeżycia wewnętrzne bohaterski. Także i przyroda pokazana jest bardzo ciekawie, choć w aurze tajemniczości i grozy. Tworzy nastrój i współgra z przeżyciami i emocjami bohaterki.
Lilie są symbolem czystości i niewinności, a poprzez posadzenie ich na grobie zamordowanego męża, żona pragnie oczyścić swe sumienie i ukryć zbrodnię. Mickiewicz w celu właściwego oddania nastroju i emocji bohaterki stosuje w balladzie:
- różną liczbę sylab w wersach,
- pytania retoryczne,
- anafory,
- onomatopeje,
- powtórzenia,
- mowę potoczną,
- porównania, epitety.