„Liryki lozańskie” Adama Mickiewicza

Na cykl składa się kilka wierszy powstałych w latach 1839-1840, podczas pobytu Mickiewicza w Lozannie, nieopublikowanych za życia.
Uważa się, że ta grupa wierszy otwiera nową perspektywę literacką rozwoju ich twórcy i zarazem sygnalizowała przemiany w liryce romantycznej. Stanowi przykład liryki opisowo-refleksyjnej.

Dla liryków lozańskich charakterystyczne są motywy akwatyczne, czyli związane z wodą, pozna w nich czytelnik piękny szwajcarski krajobraz i pejzaż wewnętrzny na tym tle. Są to utwory poświęcone refleksji nad życiem, jego sensem i przemijaniem, mają zarazem charakter osobistego wyznania. Ich odmienność od poezji romantycznej wyra za się w zwięzłości, uogólnianiach, stosowaniu niejednoznacznej symboliki i „niepoetyckiemu”  słownictwu.

“Nad wodą wielką i czystą…” wiersz o przemijaniu oparty na analogii między pejzażem a przeżyciem psychicznym podmiotu lirycznego, stanowi filozoficzne rozważania nad rolą artysty. Mamy opis roli poety, człowieka pełnego uczuć, przeżyć, wiernie „odbijającego” wszystko, co go porusza i inspiruje. Cztery pierwsze zwrotki to opis krajobrazu. Jego abstrakcyjny charakter, liryczne powtórzenia, paralelizm składniowy, instrumentacja głoskowa nadają mu sens symboliczny: staje się obrazem przeżyć wewnętrznych człowieka. Zwrotki piąta i szósta ten stan próbują nazwać. Budowa wiersza jest wyznacznikiem poetyckości tekstu. Symbole w wierszu to skały , obłoki, błyskawice (zmienność , różnorodność świata, jego wieloznaczność), woda wielka i czysta (cos stałego, potężnego, opoka).


“Polały się łzy…” wiersz-płacz o niezwykłej sile i zwartości, uzyskanych dzięki lapidarności, niezwykle plastycznej metaforze i powtórzeniom: klamrowa budowa, paralelizmy składniowe, rymy-refreny, instrumentacja głoskowa.


“Snuć miłość” wzniosła pochwała uczucia. Pierwsza strofa, zbudowana z szeregu paralelnych zdań, w ciągu metaforycznych obrazów
prezentujących istotę miłości: jest ona naturalnym sposobem istnienia (czasowniki “snuć”, “iść”, “rozwijać”, itp. wyrażają jednocześnie i nakaz, i pragnienie). Druga zwrotka opisuje zmiany zachodzące w człowieku ogarniętym płomieniem miłości. Biblijna stylizacja nadaje utworowi charakter hymnu ku czci miłości jako naśladowania Chrystusa.


“Gdy tu mój trup” wiersz oparty na kontraście pomiędzy “tu” – rzeczywistość realna i “tam” – rzeczywistość istniejąca w sferze wspomnień,
przeszłość, kraina idealna. Utwór jest doskonałym przykładem tak charakterystycznej dla ostatnich liryków Mickiewicza – wieloznaczności. Każde wypowiedziane tu słowo kryje ukryte treści, kształtuje rozpiętość realnych i symbolicznych jednocześnie sensów. Przykładem może być tajemnicza postać z ostatniej strofy liryku, którą współcześnie odczytuje się jako symbol głębokiego ja wewnętrznego człowieka ukrytego, a objawiającego nieustannie w czynach i słowach.

Doceniono je dopiero w XX wieku, uznając za prekursorskie dla poezji współczesnej.