„Makbet” W. Szekspira [akcja]

Jednym z najgłośniejszych dramatem Szekspira jest “Makbet”. Formalnie nie należy do cyklu kronik historycznych, ale wykazuje z nimi zbieżność tematyczną (tłem akcji są fakty historyczne związane ze Szkocją i dynastią Stuartów. Makbet jest postacią historyczną, żył w XI wieku i był dowódcą wojsk Dunkana, króla Szkocji, a od 1040 roku sam przywdział koronę. Zmarł prawdopodobnie w 1057 roku).

„Makbet” jest przykładem ukazującym w jaki sposób literatura opowiada o kwestiach moralnych, o dobru i złu, czyli wartościach ludzkiego działania, pewnych ograniczeniach oraz dopuszczalnych celach i kryteriach postępowania człowieka.

Akcja utworu toczy się w mrocznej atmosferze średniowiecza: posępny urok starego zamczyska, groźna sceneria wrzosowiska, na którym Makbet i Banco spotykają czarownice, etos rycerski i wszystko to, co się z nim wiąże: blask sławy, duma zwycięstwa, szlachetność, oddanie królowi i wierność kochance.

Cechy te określają bohatera tytułowego, który jednak nie jest bez skazy: marzy o sławie i pragnie władzy. Wielkie aspiracje kontrastują jednak z kruchością charakteru. Makbet jest człowiekiem wrażliwym i delikatnym, ma naturę poety. Ona właśnie sprawia, że trudno jednoznacznie określić, czy spotkane na wrzosowisku wiedźmy to niezależne metafizyczne postacie świata grozy, czy projekcja uczuć wewnętrznych, ukrytych pragnień bohatera.

Momentem zwrotnym w jego dziejach jest okrutna zbrodnia na królu Duncanie. Scenariusz chytrze podsunie mu żona. Makbet stanie w sytuacji tragicznej: może wiele zyskać (koronę, pozycję uznanie ukochanej kobiety) i równie wiele stracić, przede wszystkim to, co dla rycerza najistotniejsze: honor i szacunek dla samego siebie.

Tragizm decyzji potęguje wieloletnia przyjaźń z królem i dręcząca świadomość, że wykorzystuje jego zaufanie. Działa jednak magia przepowiedni i konsekwentna postawa żony. Zabójstwo króla pociąga za sobą następne zbrodnie. Życie bohatera zaczynają wypełniać chorobliwe obsesje, strach i lęk przed utratą władzy.

Jednocześnie urok władzy tłumi rozterki, hartuje charakter i powoduje diametralną zmianę charakteru. Staje się okrutnym i apodyktycznym władcą. Kiedy po wysłuchaniu drugiej przepowiedni nabiera pewności, że żadna siła nie jest mu w stanie zagrozić, zmienia swoje życie w “opowieść idioty, pełną wściekłości i wrzasku”. Upaja się władzą.

Dzieje Makbeta są świadectwem nieobliczalnych możliwości czynienia zła przez człowieka. To przecież nie Fatum, nie perfidnie sformułowana przepowiednia, ale ciemna strona ludzkiej natury napisała jego krwawy dramat.