„Mistrz i Małgorzata” to znakomite wieloaaspektowe dzieło Michaiła Bułhakowa, które weszło na stałe do kanonu literatury światowej.
Pisarz w swym utworze zsatyrycznie zobrazował rzeczywistość sowiecką lat dwudzziestych i trzydziestych XX wieku. To okres już pełnej „realizcji” komunizmu, gdzie dominował lęk, podejrzliwość i nieufność, kiedy ludzie patrzyli na trudny świat wokół przez pryzmat nie zawsze oczekiwanych zmian.
Trudności ekonomiczne, braki we wszystkich obszarach ekonomicznych kształtowały świadomość. Korupcja, wszechstronne łapówki i znajomości stały się fundamentem codziennego funkcjoinowania.
Pisarz zobrazował „ułomność” człowieka, jego małość w postępowaniu wobec innych.
Bułhakow nie opisywał szczególowo zbrodniczego systemu, choć w sposób prześmiewczy, satyryczny przedstawił sowiecką, moskiewską rzeczywistość.
W kręgu jego zainteresowania znalao się środowisko literackie, pełne prowadzonych gierek i niespełnionych planów i ambicji.
W większości krajów totalitarnych ludzie podporządkowują się oficjalnej ideologii, tak też postępowali mierni literaci Bułhakowa, dający się kontrolować i kierować.
To państwo, to ideologia i wierni jej wyznawcy stwarzają tym ludziom dobre warunki pracy poprzez niedostępone innym przywileje ekonomiczne. W zamian oczekują wierności, służalczości i otrzymują to.
Buntowników ten świat nie toleruje, a władza znajduje dla nich miejsce, np. w szpitalach psychiatrycznych.
Świat ukazany w powieści bywa śieszny, ale też straszny i żałosny. Jego absurdy i nielogiczności ujawnia narrator i Woland, który przybywa do Moskwy.