Czynnie w powstaniu styczniowym brali udział: Andrzej Korczyński, Jerzy Bohatyrowicz (ojciec Janka), Anzelm, Dominik Korczyński (brat Benedykta) – osoby te są bardzo znaczące, odgrywały znaczącą rolę w zaściankach. Andrzej i Jerzy – postacie nie żyjące to tradycja utworu. Inni bohaterowie żyją ze wspomnieniami, ze wspólnymi ideałami. Jan i Anzelm Bohatyrowicz oraz Andrzejowa Korczyńska pielęgnują wspomnienia przez dbanie o mogiłę. Wspomnienia są też pielęgnowane przez Martę w jej rozmyślaniach. Jest to powieść tendencyjna, bo w niej jest zawarty cały program pozytywistyczny.
[ET]