Oświecenie [publicystyka]

W epoce nastąpił gwałtowny rozkwit publicystyki zapoczątkowany popularnością wydawanego w Anglii czasopisma “Spectator”. Publicystyka tak bujny rozwój zawdzięcza przede wszystkim faktowi, że doskonale nadaje się do spełniania głównych założeń myślicieli oświecenia, którzy za główny cel obrali edukację społeczeństwa.

W Warszawie obok gazet informacyjnych, od XVIII wieku ukazywały się czasopisma o charakterze naukowym oraz moralno-obyczajowym. Drukowane na ich łamach: reportaże, eseje, artykuły i felietony obrazowały najnowsze europejskie osiągnięcia naukowe i wspomagały w walce z konserwatywną szlachtą.

Równolegle rozwijała się publicystyka polityczna.

Za jej inicjatora uchodzi: Stanisław Leszczyński, autor politycznego traktatu  “Głos wolny wolność ubezpieczający”.

W okresie wczesnego oświecenia powstał, uznawany za jedno z najwybitniejszych dzieł publicystycznych, traktat Stanisława Konarskiego “O skutecznym rad sposobie”. W jasnym, logicznym stylem napisanym utworze autor, odrzucając sarmacką ideologię Polski, wskazuje możliwości przebudowy państwa przez samych obywateli (między innymi zniesienie liberum veto, reforma sądownictwa i wojska).