Kolejny sprawdzian i kolejna „pomoc naukowa”. Do pracy rodacy!
PAPROTNIKI – budowa i różnorodność
Wiadomości z podręcznika str. 107-111 oraz 114 (wiadomości dotyczące paprotników)
Najważniejsze zagadnienia:
– Opisz środowisko życia paprotników (wymień miejsca i warunki gdzie mogą żyć).
– Wymień grupy roślin zaliczanych do paprotników.
– Wymień cechy charakterystyczne dla paprotników.
– Podpisz wskazane na rysunku elementy budowy paproci oraz skrzypu oraz widłaka.
– Omów budowę i funkcje (zadania) pędów u skrzypu.
– Omów funkcje (zadania) poszczególnych elementów budowy.
– Omów znaczenie paprotników w przyrodzie oraz dla człowieka.
– Wyjaśnij pojęcia:
kłącze,
węgiel kamienny,
roślina zarodnikowa,
organowce,
Opisz środowisko życia paprotników (wymień miejsca i warunki gdzie mogą żyć).
- Są to głownie rośliny lądowe.
- Przedstawicieli paprociowych, skrzypowych i widłakowych, czyli paprocie, skrzypy i widłaki spotykamy głownie w lasach.
- Rosną w zacienionych wilgotnych miejscach.
- Skrzypy rosną też na łąkach i w ogrodach.
- Wyjątkiem jest salwinia, pływająca paproć wodna.
- Jest ich około 400 gatunków
- Rosną w zasadzie na wszystkich kontynentach.
- Zaliczane są do organowców, ciało ich składa się z organów korzeni, liści i łodyg.
- Kiedyś dominowały w szacie roślinnej Ziemi, były krzewiaste i osiągały nawet 30 m wysokości.
- Ślady paproci, skrzypów i widłaków są odnajdywane w pokładach węgla kamiennego.
- To one wytworzyły w ciągu milionów lat pokłady węgla kamiennego.
Wymień grupy roślin zaliczanych do paprotników.
Do paprotników zalicza się następujące typy:
- widłakowe,
- skrzypowe,
- paprociowe
Zaliczane są do organowo, ponieważ ich ciało składa się z organów:
- korzeni,
- łodyg,
- liści,
W budowie paproci, widłaków i skrzypów wyróżniamy:
- liście,
- łodygę,
_____________________________________________
- Rozmnażają się przez zarodniki. Są roślinami zarodnikowymi.
- Mają zróżnicowane komórki, które specjalizują się w pełnieniu różnych funkcji i tworzą tkanki
- Są to rośliny cieniolubne i wilgociolubne (występują w miejscach zacienionych i wilgotnych.
- Na podstawie wymienionych cech rośliny te zalicza się do organowców i roślin zarodnikowych.
– Wymień cechy charakterystyczne dla paprotników.
- Paprociowe mają zróżnicowaną wielkość i kształt
- Ich ciało zbudowane jest z organów – łodygi, liści oraz korzeni.
- Mają krótką podziemną łodygę , nazywaną kłączem.
- Z niego wyrastają duże liście, często pierzastodzielne, stojące na ogonkach.
- W kłączu gromadzone są materiały zapasowe, odżywcze, wytworzone w procesie fotosyntezy.
- Dzięki zapasom w kłączu po utracie liści (zimą) rośliny mogą przetrwać niesprzyjające warunki.
- Wraz z wiosną wykorzystują nagromadzone w kłączu substancje odżywcze do wytwarzania nowych liści i dlatego są roślinami wieloletnimi.
- Paprocie rozmnażają się bezpłciowe przez zarodniki, które powstają w zarodniach.
- Zarodniki są zebrane w grupy nazywane kupkami
- Kupki zarodni powstają na spodniej stronie liści.
- W zarodniach wytwarzane są zarodniki, które służą do rozmnażania bezpłciowego.
- Młode liście zwijają się ślimakowato.
- Paprocie rozmnażają się również płciowo z udziałem komórek płciowych.
Podpisz wskazane na rysunku elementy budowy paproci oraz skrzypu oraz widłaka.
– Omów budowę i funkcje (zadania) pędów u skrzypu.
- Cechą skrzypów jest zróżnicowane pędów.
- U skrzypu polnego wiosną pojawiają się pędy bezzieleniowe (pozbawione chloroplastów).
- Na ich szczycie wykształcają się zarodnie skupione w kłos.
- Po wysianiu się zarodników z kłącza wyrastają pędy zielone, zawierające w komórkach chloroplasty.
- Dzięki nim zachodzi fotosynteza.
- Na nich są osadzone pędy boczne oraz drobne łuskowate liście.
- Skrzyp olbrzymi ma pędy, które osiągają 1,5 wysokości i 2 cm grubości.
- Rośnie często w skupiskach.
- Występuje w wilgotnych miejscach, często w pobliżu źródeł.
- W Polsce objęty jest ochron gatunkową.
– Omów funkcje (zadania) poszczególnych elementów budowy.
- Widłakowate, posiadają rozwidlające się pędy (zawsze dwa), które są zielone przez cały rok (w przeciwieństwie do paproci i skrzypów).
- Rozwijają się bardzo długo, nawet 25 lat i wymagają obecności określonych grzybów, z którymi żyją w symbiozie.
- W Polsce występują nielicznie.
- Do niedawna widłaki pozyskiwano w dużych ilościach jako rośliny lecznicze, szczególnie ich kłosy z zarodnikami.
- Niektórzy traktują je jako rośliny ozdobne.
– Omów znaczenie paprotników w przyrodzie oraz dla człowieka.
- Obecnie tylko część roślin paprotników wykorzystuje się w lecznictwie.
- Są to widlak goździsty, skrzyp polny.
- Niektóre traktowane są jako rośliny ozdobne, np. paprocie i widliczki.
- Skrzypy są uciążliwymi chwastami ze względu na dużą zdolność rozmnażania bezpłciowego.
- Paprotniki, czyli paprociowe, widłakowe i skrzypowe stanowią ważny element szaty roślinnej lasów.
- Często tworzą podszyt i runo leśne, które jest schronieniem dla różnych gatunków zwierząt.
- W Polsce wszystkie gatunki widłaków objęte są prawną ochroną.
- Chronione jest też wiele gatunków paproci, np. długosz królewski, pióropusznik strusi.
- Ze skrzypów chroniony jest skrzyp olbrzymi.
- Większość roślin paprociowych, skrzypowych i widłakowych to zwykle niewielkie rośliny.
- Są krewnymi, które kiedyś rosły na Ziemi, ale osiągają znacznie mniejsze wysokości , od 20 do 150 cm.
– Wyjaśnij pojęcia:
kłącze,
- U roślin przekształcony, zwykle zgrubiały pęd podziemny, spełniający funkcję organu spichrzowego i przetrwalnikowego (magazyn substancji odżywczych). Stanowi rosnącą pod ziemią przekształconą łodygę
węgiel kamienny,
- Skała osadowa, pochodzenia roślinnego, powstała przez miliony lat z obumarłych paproci, skrzypów i widłaków, które miały kształt drzew, powstał w okresie karbonu
roślina zarodnikowa,
- Grupy organizmów, które nie wytwarzają kwiatów i nasion, rozmnażają się przez zarodniki lub przez podział
organowce,
- Organowce – rośliny, które zbudowane są z trzech zasadniczych części, tj. korzenia, łodygi i liści. Organy te pełnią określone funkcje. Prymitywnymi organowcami są mszaki, a typowymi organowcami lądowymi są paprotniki.