„Popiół i diament” Jerzego Andrzejewskiego [idea utworu]

  • Dni upragnionej wolności winny przebiegać w zgodzie z własnym sumieniem.
  • Wolni ludzie (wolność osobista człowieka) to wolne społeczeństwo.
  • Takie społeczeństwo jest zdolne tworzyć lepszy ład, realizować hasła sprawiedliwości, równości społecznej.
  • „Zwycięstwo wymaga ofiar” tragiczne w skutkach hasło odnoszące sie do bratobójczej walki władzy ludowej ze swymi przeciwnikami.
  • Przeciwnicy to żołnierze podziemia AK i innych organizacji.
  • „Jest wojna, jest pokój, pomiędzy nimi przepaść” słowa A. Kosseckiego w rozmowie z Podgórskim.