„Powrót posła” Juliana Ursyna Niemcewicza [kwestie polityczne]

  • „Powrót posła” to pierwsza polska komedia polityczna.
  • Celem było zdobycie poparcia dla konkretnego projektu parlamentarnego.
  • Komedia Niemcewicza stanowiła rodzaj pamfletu, miała przede wszystkim demaskować egoistyczny i ograniczony sposób myślenia konserwatystów.

 KWESTIE POLITYCZNE

 PATRIOCI

KONSERWATYŚCI

Stosunek do prac Sejmu Wielkiego Aprobata

  • widzą w nich ratunek dla Polski,
  • „Wskrzeszają mądrą wolność, skracają swawole” (Podkomorzy).
 Negacja

  • niechęć, nieufność, sprzeciw wobec wszelkich zmian,
  • założenie, że wszystko stare jest dobre.
Sejm gotowy Należy wprowadzić sejm gotowy

  • powinien się zbierać na sesje w regularnych odstępach czasu,
  • powinien podejmować ważne zarządzenia, realizujące aktualne potrzeby.
Sejm powinien być zwoływany nie częściej niż raz na 2 lata

  • powinien obradować dłużej niż 6 tygodni, zajmować się skumulowanymi potrzebami.
Przymierze polityczne
  • Uznanie słuszności przymierza zawartego z Prusami, dzięki któremu Polska została zabezpieczona przeciw agresji ze strony innych mocarstw,
  • Układ z Prusami jest słuszny, gdyż opiera się na wspólnych korzyściach,
  • Oba państwa łączy wspólny wróg – Rosja.
  • Ne podoba im się układ z bliskim sąsiadem,
  • Gadulski jest przeciwny aktywności politycznej Polski.
  • Opowiada się za przymierzem z jakimś odległym państwem (np. Hiszpanią czy Ameryką), z którymi nie łącza Polski żadne interesy.
Prawa człowieka i obywatela
  • Prawo wolności osobistej, wolności millennia i prawo własności jako podstawowe zasady.
  • Szacunek w stosunku do wszystkich stanów społecznych.
  • Szlachta ma górować nad innymi stanami.
  • Każdy szlachcic może wszelkimi sposobami dążyć do uzyskania własnych korzyści.
  • Nie musi się w ogóle obawiać kary.
Liberum veto
  • Zniesienie prawa veta dla ukrócenia samowoli szlacheckiej i zrywania sejmów, a przez to brak możliwości wprowadzania zarządzeń.
  • Liberum veto jako przyczyna upadku Polski.
  • „To ten nieszczęsny nierząd, to sejmów zrywanie// kraj zgubiło, ściągnęło obce panowanie” (Podkomorzy).
  • Starosta traktuje je jako symbol wolności szlacheckiej.
    Uważa, że każdy może robić co mu się podoba baz względu na dobro ogółu.
  • Próba zniesienia liberum veto to dla niego wprowadzenie rządów absolutnych i despotycznych.
Sukcesja tronu
  • Popierają projekt zniesienia wolnej elekcji.
  • Opowiadają się za wprowadzeniem dziedziczności tronu.
  • Ma to zapobiec bezprawiu i przekupstwu w czasie bezkrólewia i zapewnić stabilizację polityczną.
  • Starosta zdecydowanie popiera wolną elekcję.]
  • Uważa, że zapewnia każdemu szlachcicowi równe prawo wyboru.
  • Elekcja przynosi możliwość wzbogacenia się , gdyż walczący o tron magnaci chętnie kupują każdy głos.
Edukacja
  • Podkreślają rolę wykształcenia jako znajomości politycznych błędów i wyciągania konsekwencji.
  • Niezbędna konieczność posiadania wiedzy na temat innych państw, by brać to co dobre, odrzucać złe sprawy.
  • Unikanie bezmyślnego naśladownictwa.
  • Nauka nie jest potrzebna do niczego.
  • Gadulski krytykuje Komisję Edukacji Narodowej.
  • „Ja, co nigdy nie czytam lub przynajmniej mało// Wiem, że tak jest najlepiej, jak przedtem bywało” (Gadulski).
Wojsko
  • Walczą o większą liczebnie armię.
  • Uważają, że jest to podstawa niezależności Polski od obcych mocarstw.
  • Uznają konieczność ponoszenia ofiar, płacenia przez szlachtę podatku na ten cel.
  • Nie chcą silnej Polski.
  • Nie martwi się możliwością obcych interwencji.
  • „Obce wojsko jak wkroczy , to wszystko pogodzi” (Starosta).
Sprawa chłopska
  • Niektórzy uwłaszczają swych poddanych dając im wolność (Podkomorzy).
  • Nie chcą zmian, postępowanie innych, dających chłopom wolność, ich oburza.
  • „Do czego to znów przypiąć te ich uwolnienie// To tylko waćpan robisz dla drugich zgorszenie” (Starosta).
Rola posła Poseł:

  • „powinien wprzódy myśleć”,
  • jego wystąpienia powinny zawsze mieć na celu dobro ojczyzny,
  • wszystkie decyzje powinny być rozważone pod każdym względem,
  • trzeba słuchać mądrzejszych, słuszne racje popierać (Podkomorzy)
Poseł:

  • „gadać powinien”,
  • mówi mówić wiele, bez względu na sens jego wypowiedzi,
  • powinien upierać się przy swojej racji,
  • nie brać pod uwagę zdania innych (Starosta).