Rzeczowniki to odmienne części mowy, pytamy o nie kto?, co? lub stawiamy pytania przypadków zależnych.
Podstawką funkcją rzeczowników jest nazywanie. Wszystko, co nas otacza – to rzeczowniki. Mogą one nazywać konkretne przedmioty, osoby, zwierzęta, rośliny, zjawiska, uczucia, pojęcia, a także czynności i stany, np.
- nauczyciel,
- stół,
- pies,
- róża,
- złość,
- pisanie,
- młodość.
Rzeczowniki zakończone na -um (muzeum, liceum, technikum) nie odmieniaj a się w liczbie pojedynczej, odmiana w mnogiej przybiera formę:
- M. licea, muzea,
- D. liceów, muzeów,
- C. liceom, muzeom,
- B. licea, muzea,
- N. liceami, muzeami,
- Mc. liceach, muzeach,
- W. licea!, muzea!
Rzeczowniki typu skrzypce, drzwi, grabie, nożyczki nie mają liczby pojedynczej. Występują wyłącznie w liczbie mnogiej. Takie wyrazy łączą się z liczebnikami zbiorowymi, np.
- troje skrzypiec,
- czworo drzwi,
- dwoje grabi.
Rzeczowniki nieodmienne, np. kiwi, jury, kakao, Toronto, Tokio.
- Pojadę do Toronto.
- Nigdy nie byłam w Toronto.
- Urodziła się w Toronto.
Kłopot może sprawić odmiana rzeczownika przyjaciel, poprawna wygląda następująco:
- M. przyjaciel przyjaciele
- D. przyjaciela przyjaciół
- C. przyjacielowi przyjaciołom
- B. przyjaciela przyjaciół
- N. przyjacielem przyjaciółmi
- Mc. przyjacielu przyjaciołach
- W. przyjacielu! przyjaciele!
Dopuszcza się dwa rodzaje dla kilku rzeczowników:
- (ten) klusek – (ta) kluska,
- (ten) rodzynek – (ta) rodzynka,
- (ten) zapisek – (ta) zapiska,
- (ten) mórg – (ta) morga.
W dopełniaczu liczby mnogiej poprawne są zarówno formy bezkońcówkowe, jak i z końcówką -ów, np.
- rodzynek – rodzynków,
- klusek – klusków.
Rzeczowniki odmieniają się przez przypadki i liczby, a ich odmiana to deklinacja.