„Skąpiec” Moliera [wydarzenia, typy komizmu]

Komedia Moliera wydana została w 1668 roku i stanowi uniwersalne studium skąpstwa człowieka, dla którego liczą się tylko pieniądze i dla nich jest gotowy podporządkować własne życie i najbliższych.

Akcja rozgrywa się w ciągu jednego dnia, w Paryżu w domu Harpagona.

Główny bohater – Harpagon – jest bogatym wdowcem, ojcem Elizy i Kleanta. Chce pozbyć się z domu dzieci i planuje Elizę wydać za Anzelma (ojca Walerego), choć dziewczyna ze wzajemnością kocha właśnie Walerego. Kleanta pragnie Harpagon ożenić z bogatą wdową, sam zaś zamierza poślubić Mariannę, którą kocha  jego syn. Plany jednak kończą się fiaskiem.

Wydarzenia:

  1. Rozmowa Walerego z Elizą.
  2. Uczucia Kleanta do Marianny i Elizy do Walerego.
  3. Ukrycie pieniędzy w ogrodzie przez Harpagona.
  4. Plany matrymonialne Harpagona.
  5. Rozmowa ze swatką Frozyną.
  6. Wizyta Marianny.
  7. Rozmowa ojca z z synem o przyszłej macosze.
  8. Kłótnia obu mężczyzn.
  9. Przekazanie Kleantowi przez Strzałkę szkatułki z pieniędzmi Harpagona.
  10. Rozpacz skąpca z powodu utraty pieniędzy.
  11. Pojawienie się pana Anzelma, kandydata do ręki Elizy.
  12. Rezygnacja ze związku z Elizą.
  13. Opowieść o dziejach rodziny Tomasza D’Alburci.
  14. Rozpoznanie się rodziny Anzelma.
  15. Szczęśliwe zakończenie.

Molier w karykaturalny sposób obrazuje chorobliwą chciwość i żądzę bogactwa. To pragnienie spływa destrukcyjnie na bohatera (Harpagona) i całą jego rodzinę, bowiem ojciec nikomu nie ufa i wszystkich podejrzewa o chęć zagarnięcia jego majątku. Jego system wartości nie obejmuje miłości, honoru czy odpowiedzialności, brak mu także współczucia, litości czy zrozumienia dla innych.

W komedii wyróżnić możemy różne typy komizmu:

  • komizm postaci (karykaturalne zachowania i charakter samego Harpagona),
  • komizm sytuacji (rozmowa ojca i syna, kiedy wydaje się wspólny temat rozmowy, ale Harpagon mówi o szkatułce, natomiast Kleant o Elizie),
  • komizm językowy (rozmowa Harpagona z Frozyną o Mariannie).

Komedia składa się z 5 aktów podzielonych na sceny, w pierwszym akcje mamy ekspozycję, prezentację postaci w dialogach, a także zawiązanie akcji, kiedy Harpagon zapoznaje dzieci ze swymi planami małżeńskimi i informuje Elizę i Kleanta, co zaplanował dla nich i kogo oni poślubią. W akcie czwartym następuje punkt kulminacyjny, czyli kradzież szkatułki i reakcja Harpagona na ten fakt. W piątym akcie Harpagon odzyskuje szkatułkę, dzieci otrzymują jego zgodę na poślubienie tych, których kochają i następuje rozwiązanie akcji.