- Pieśń XII, jedna z cyklu,
- Najbardziej osławiony (popularny) utwór,
- Wieś pokazana w utworze przypomina Arkadię, cudowną, idylliczną krainę, gdzie panuje ład, spokój i radość,
- Takie cudowne, beztroskie życie gwarantuje postępowanie, działanie, zgodne z rytmem natury,
- Natura wskazana jest jako determinanta czas pracy i odpoczynku człowieka,
- Jest także nosicielką wszystkiego, czego człowiek potrzebuje,
- Zazwyczaj jest niezwykle szczodra, zapewnia dostatek i niezależność, np. “Jemu sady obradzają / Jemu pszczoły miód dawają / Nań przychodzi z owiec wełna / I zagrody jagniąt pełna…” ,
- Przestawiona wieś to nie tylko raj obfitości, ale także przestrzenią pozwalająca na spełnienie duchowe,
- Daje człowiekowi w tym obszarze możliwość obcowania z prawdziwym pięknem, przynosi spokój, ułatwia zachowanie równowagi wewnętrznej, uczy szacunku, sprzyja umiarowi.
Kochanowski głosi w tej „Pieśni”:
- pochwałę pracy,
- życia zgodnego z naturą,
- podporządkowanego naturalnemu cyklowi przyrody.
Życie na wsi, zgodnie z naturą i praca na roli – przeciwstawione zostały życiu bez zasad moralnych, polegającym na dworakowaniu, kupiectwu, wojaczce.