- Kim jest artysta w czasie zagrożenia bytu narodu i człowieczeństwa?
- Pytanie to stawiano wielokrotnie w okresie II wojny światowej.
- Pisanie utworów patriotycznych wymaga utożsamienia z narodem, dostosowania środków artystycznych do oczekiwań najszerszego kręgu odbiorców.
- Niekiedy wymagało to także rezygnacji z własnego „ja”.
- Artysta pragnie przecież być indywidualnością i właśnie jego niepowtarzalność i oryginalność wypowiedzi stanowi o jego randze.
- Uważano wówczas, że poezja może mobilizować duchowo, ukazywać wzory poświęcenia i wytyczać wspólne cele.
- Młodzi twórcy wojenni bardzo często przedstawiali los własnego pokolenia.
- Uważali sie za straconych, naznaczonych czasami apokalipsy i nieludzką moralnością.
- Podejrzewali niekiedy, że następne pokolenia odwrócą sie od nich ze wzgardą.
- Wojenna generacja widzi siebie jako cześć „królestwa zła”, które zapanowało na ziemi.
- Uważa, że nadejście nowych czasów musi poprzedzić wypełnienie się zła do końca.
- Bardzo często w wierszach młodego pokolenia pojawiają się (niestety często prawdziwe) przeczucia własnej śmierci.
- Wiersze są „listami do pozostałych” próbą przedstawienia do końca uczciwie sytuacji egzystencjalnej człowieka w czasie nieludzkim.
- Po pióro sięgali nie tylko poeci.
- Spontanicznie powstawały wiersze i piosenki (często anonimowe), będące świadectwem woli walki.
- Bardzo często nawiązywano do tradycji romantycznej.
- Twórczość pokolenia wojennego pokazuje ogromną skalę możliwości artystycznych, choć wielu talentom nie dane było rozwinąć się do końca.
- Utwory stanowią wciąż żywe świadectwo ich rozterk, miłości, poszukiwań i wyboru, za który zapłacili cenę życia.