„Lalka” – panorama społeczna i obraz Warszawy

„Lalka” to niezwykła opowieść o Warszawie i jej mieszkańcach z okresu lat 1878-1879, bo w tych latach umieścił Prus akcję swej powieści.

Autor przedstawił czytelnikowi różne warstwy społeczne, reprezentowane przez wyraziste i zindywidualizowane postaci. Mamy więc arystokratów, mieszkających przy Alejach Ujazdowskich, aż po nędzarzy z Powiśla. Ciekawie też prezentują się mieszkańcy kamienicy Łęckich, ale pełny i niezwykły obraz człowieka to Wokulski, człowiek przedsiębiorczy, pracujący w handlu, przedstawiciel najaktywniejszej wówczas grupy społecznej.

Prus zróżnicował swoich bohaterów nie tylko [pod względem pochodzenia społecznego i statusu majątkowego, ale także i narodowości. Mamy więc przedstawicieli Polaków, Żydów i Niemców. Nie ma w zasadzie Rosjan, chociaż Wokulski przebywał na zsyłce na Syberii, a Warszawa wówczas znajduje się pod zaborem rosyjskim, jedyny jaki pojawia się w powieści to Suzin, przyjaciel Stacha z tego właśnie okresu. Znawcy przedmiotu tłumaczą, że jest to rodzaj sprzeciwu przeciw zaborcy.

Warszawa w powieść Prusa jest jej dokładnym odwzorowaniem tamtych czasów, realizm w jej opisie jest na tyle dokładny, że bez trudu można by trafić do niektórych z opisywanym miejsc. Realistyczne przedstawił Prus także ludzi, ich charaktery, obyczaje, styl życia, sposób ubierania się czy formy spędzania czasu wolnego.