- Mit obecny i budowany, szczególnie w twórczości Juliusza Słowackiego.
- Był to mit dawnej Polski i rycerskiej przeszłości Polaków.
- Wadom swoich współczesnych przeciwstawiano cnoty przodków – rycerskość i patriotyzm.
- Uznawali bowiem, że konieczna jest pamięć o tamtych wydarzeniach, by poświęcenie przodków nie poszło na marne.
- Chcieli, by ich wzór nadal służył sprawie ojczystej.
- Nie wolno zapomnieć o dawnych rycerzach, wolnej i wspaniałej Polsce, bo to co trwa w pamięci – nie zginie.
- Pamięć traktowano jako życiodajną siłę, która może poprowadzić do walk za ojczyznę.
- Takie przesłanie chcieli swoim potomnym pozostawić romantycy.
- Znajdziemy je u Malczewskiego („Maria”).
- Tematykę tę podjęli twórcy późniejsi, m. in. Henryk Sienkiewicz czy Włodzimierz Odojewski.