„Na dom w Czarnolesie” Jana Kochanowskiego

  • Fraszki Kochanowskiego to rodzaj notatnika literackiego, pisanego w różnych okolicznościach, mające różny charakter, nastrój i wersyfikację.
  • Utwór o charakterze filozoficznym, religijnym, refleksyjnym.
  • Utwór jest jakby fragmentem lirycznej biografii, dotyczy autentycznych przeżyć, zawiera pochwale życia rodzinnego, ostoi spokoju, radości i bezpieczeństwa.
  • Tematem jest dom, życie rodzinne, modlitwa do Boga i pochwała spokojnego, rodzinnego życia.
  • Podstawę tego życia stanowi zdrowie, czyste sumienie, życzliwość ludzka, „obyczaje znośne i nieprzykra starość” oraz własny dorobek.
  • Typowy dla filozofii życiowej wyznawanej przez Kochanowskiego (m. in. korzystanie z dobrodziejstw życia, z zachowaniem umiaru i taktu, cenienie wyżej wartosci duchowych niż bogactw materialnych, bliskość Boga postrzeganego jako opiekuńczego i troskliwego ojca),
  • Stanowi prośbę skierowana do Boga (Pan jest adresatem próśb).
  • Pełen jest wiary w wszechmoc i dobroć Stwórcy.
  • Podmiot liryczny to człowiek, którego można utożsamić z poetą.
  • Podmiot liryczny ceni takie wartości, jak pozostanie do końca życia w rodzinnym domu, zdrowie, sumienie, rodzina, skromność i umiar, wiara.
  • Inni natomiast wyróżniają: bogate życie, pałace, wartości materialne, bogactwo i przepych.
  • Styl fraszki jest podniosły.
  • Fraszka składa się z 8 wersów (oktawa), każdy po 13 sylab.
  • Rymy są dokładne, żeńskie o układzie aabb.
  • Poeta zastosował apostrofę (np. „Panie..”), epitety (np. „moja praca”), wyliczenia (np. ” sumieniem czystym/pożywieniem ućciwym, ludzką życzliwością, obyczajmi znośnymi, nieprzykrą starością”), archaizmy (np. „marmorowe – marmurowe, ućciwym – uczciwym”)..

Panie, to moja praca, a zdarzenie Twoje;
Raczyż błogosławieństwo dać do końca swoje!
Inszy niechaj pałace marmurowe mają
I szczerym złotogłowem ściany obijają,
Ja, Panie, niechaj mieszkam w tym gniaździe ojczystym,
A Ty mię zdrowiem opatrz i sumnieniem czystym,
Pożywieniem ućciwym, ludzką życzliwością,
Obyczajmi znośnymi, nieprzykrą starością.