Orzeczenie [typy]

Przeczenie, najważniejsza część zdania (prezydent), bez którego zdanie nie istnieje, odpowiada na pytanie co robi?, co się z nim dzieje?, w jakim znajduje się stanie?, informuje, co robi podmiot lub w jakim jest stanie. Orzeczenie wyrażone bywa formą osobową czasownika, bądź formą na -no, -to.

Wyróżniamy następujące typy orzeczeń:

  • czasownikowe proste, wyrażone czasownikiem w formie osobowej, np.  Mama gotuje zupę.
  • czasownikowe złożone:
  • ****  imienne, składa się z łącznika i orzecznika, łącznikiem jest osobowa forma czasowników: być, stać się, zostać, a orzecznikiem inna część mowy, m. in. rzeczownik, przymiotnik, zaimek, imiesłów przymiotnikowy lub przysłówek, odpowiada na pytania: kim jest?, jaki jest?, kim zostanie?,  np. Marek jest laureatem.
  • ****  modalne, składające się z bezokolicznika połączonego z czasownikiem modalnym, np. Muszę stąd wyjechać, czasownikiem nieosobowym, godzi się, wypada lub należy, np. Należy iść na głosowanie, albo innym wyrazem o funkcji orzeczenia: szkoda, można, trzeba, np. Można mu powiedzieć o wynikach. Czasownik modalny wymusza obecność innego czasownika w bezokoliczniku.
  • ****  frazeologiczne, wyrażone frazeologizmem, który musi być traktowany jako całość, np. Emeryci od dawna klepią biedę.
  • ****  wyrażone formami czasownika zakończonymi na -no i -to, np. W pobliżu szkoły zamknięto ulice.