Oświecenie [osiągnięcia]

Epoka niezwykła, więc i sukcesy były niemałe, najważniejsze to:

  1. Konstytucja 3 maja 1791 roku, pierwsza w Europie ustawa zasadnicza normująca podstawy życia politycznego, społecznego i gospodarczego kraju.
  2. Collegium Novum (1749), nowoczesna szkoła wyższa powołana w Warszawie przez Stanisława Konarskiego, reformatora szkolnictwa, gdzie nacisk położono na język ojczysty i języki nowożytne.
  3. Biblioteka Załuskich (1747), pierwsza publiczna biblioteka w Polsce, jej twórcami byli  wykształceni i światli bracia (biskupi) Andrzej i Józef Załuscy, liczyła około 400 tys. woluminów, które po III rozbiorze trafiły do biblioteki w Petersburgu, stając się podstawą biblioteki publicznej w tym mieście.
  4. Komisja Edukacji Narodowej (1773), pierwsze ministerstwo oświaty, które zreformowało szkolnictwo, wprowadzając różne poziomy nauczania.
  5. Teatr Narodowy (1765), polskojęzyczny, powstał z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, wieloletnim dyrektorem był Wojciech Bogusławski, nazywany”ojcem polskiej sceny narodowej”.
  6. Publicystyka, wiodącymi czasopismami popularyzującymi wiedzę  i literaturę oraz omawiającymi sprawy polityczne (postulowanie rozdziału kościoła i państwa, emancypacji kobiet, potępienie sarmatyzmu) były „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” oraz „Monitor”.