Specyficzne tworzywo radia, telewizji, filmu i teatru

Radio jest subiektywnym środkiem masowego oddziaływania, posługuje się bowiem wyłącznie fonią. Nadrzędnym jego tworzywem jet mowa, dlatego radio wypracowało szereg form audycji, gdzie mówienie odgrywa nadrzędną rolę. Warto wspomnieć tu o słuchowiskach radiowych, gdzie nadrzędna rola przypada słowom i sposobowi ich podawania, choć istotne są też pozajęzykowe środki akustyczne. W audycjach poetyckich słowa wierszy oraz sposób ich recytacji są także ważnym tworzywem, któremu towarzyszy muzyka i inne pozajęzykowe środki akustyczne. Także w programach wychowawczych ważne jest słowo. Ponadto we wszystkich programach literackich (np. czytaniu książek)mowa ustna to najważniejszy element. Wszystkie wymienione formy posługują się językiem literackim o wysokiej randze artystycznej. Nie wolno jednak zapomnieć, że i mowa potoczna odgrywa ważną rolę, kiedy np. prowadzone są rozmowy  czy wywiady na żywo. Formą pośrednią  między słuchowiskiem a wywiadem jest reportaż dźwiękowy, gdzie autor traktuje wybranych rozmówców jako osoby dramatu, organizuje spotkania z nimi, by później stworzyć z tego materiał, łącząc go uprzednio opracowanym komentarzem. Muzyka w audycjach radiowych pełni funkcję samodzielną (np. koncerty) lub towarzyszącą, służy też jako przerywnik muzyczny w obrębie audycji, jest środkiem budowy nastroju lub charakterystyką dźwiękową środowiska, w którym toczy się akcja.

Telewizja przejęła wiele typów audycji radiowych, wykorzystuje jednak znacznie więcej środków wyrazu. Do jej głównych  funkcji należy przekazywanie informacji, szerzenie oświaty, dostarczanie rozrywki. Podział ten jest jednak umowny i w praktyce nie zawsze da się go stosować, często bowiem wszystkie funkcje wzajemnie się przenikają. Wiele programów ma dużą wartość poznawczą czy wychowawczą.

Film jest środkiem audiowizualnym, składa się ze ścieżki wizualnej i dźwiękowej, obrazów w ruchu i warstwy mowy ludzkiej, dźwięków, szmerów, muzyki. Środkami informacji jest mowa, gestykulacja i mimika, a także wizualne symbole (np. mapy, schematy). Film w swoim historycznym rozwoju przejął od literatury podział na rodzaje i gatunki, korzystał też z dorobku innych sztuk. Jest więc twórcza syntezą wszystkich środków informacji oraz środków wyrazu, wytworem techniki i złożonych urządzeń technicznych. To wszechstronny i bardzo trudny środek masowego komunikowania.

Termin „język teatru”  to nazywane również „znaki teatru”, w skład których wchodzi mowa ustna, efekty dźwiękowe, muzyka czyli znaki dźwiękowe, scenografia, kostiumy, charakteryzacja, mimika i pantomimika. Tekst napisany przez dramaturga wygłasza aktor, zgodnie z przyjętą interpretacją odtwarzanej postaci, a w jego wypowiedzi zawarta jest informacja o autorze dramatu, samym aktorze oraz fikcyjnej postaci, bohaterze literackim, którego aktor odtwarza. Scenografia łączy się z malarstwem i jest oprawą plastyczną widowiska scenicznego, która powinna współgrać z całością inscenizacji. Kostium wyznacza płeć, kondycję społeczną, region czy epokę historyczną, może tez mieć charakter symboliczny. Osobą decydującą o całokształcie przedstawienia jest reżyser.