„Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego [język i styl]

Język powieści jest bardzo urozmaicony, zawiera wyrazy gwarowe, żargon uczniowski, obce słownictwo zapożyczone z innych języków, zwłaszcza z języka rosyjskiego i łaciny.

Wyrażenia gwarowe w wypowiedziach Andrzeja Radka:

  • chylośna kobyła,
  • iść piechotą,
  • jechać kuniamy,
  • ćwieknąć w łeb.

Żargon uczniowski w dialogach i narracji:

  • przezwiska nauczycieli, uczniów: Kłapouch, Kałmuk, Grajcarek, Klej, Pieprzojad, Figa, Wilczek,
  • słownictwo związane z nauką: kuć, ściągać, dawać nogę, wytrynić, koza, dostać rżnięcie, protega, belfer.

Wyrazy obcego pochodzenia:

  • z języka rosyjskiego: diktowka, zwonok, Zakon Bożij, chrestomatia, rusyfikacja,
  • z łaciny: pauper (chłopiec), locum (miejsce), curiosa (osobliwość).

Komizm słowny, humor, uosobienie, przenośnia:

  • „zbawcza czynność mordowania rozumu”,
  • „śmieszny Żydzina”,
  • „zorza stanęła między grubymi pniami”,
  • „cierpienie zranionej duszy”

  • Styl jest zindywidualizowany.
  • Bohaterowie utworu przemawiają własnym językiem w zależności od środowiska, w którym się wychowali, zawodu, okoliczności oraz wewnętrznych przezżyć.