Życie kulturalne i umysłowe podczas okupacji hitlerowskiej (1939-1945)

  • W okresie konspiracji uformowały się sposoby zachowania ciągłości życia kulturalnego i literackiego.
  • Za tego typu działalność groziły sankcje, ponieważ nie wolno było  działać na rzecz kultury.
  • Inteligencja twórcza gromadziła się wokół czasopism, imprez artystycznych, dyskusji.
  • Działające pisma utożsamiały się z jakąś grup literacką.
  • Niekiedy ośrodki takie tworzyły stronnictwa polityczne czy partie.
  • Udział w nich oznaczał również poparcie literata dla danej opcji politycznej i ideowej.
  • Działały wówczas dwa organy rządowe:
    • Departament Informacji i Prasy,
    • Departament Oświaty i Kultury.
  • Oba urzędy udzielały pomocy materialnej pisarzom, zakładały drukarnie, kierowały kolportażem.
  • Działało także Biuro Informacji i Propagandy przy Komendzie Głównej AK, które rejestrowało straty kultury polskiej.
  • Znaczącą rolę odgrywała tajna oświata z rozbudowaną siecią szkolnictwa nas wszystkich poziomach.
  • Warszawa, która miała stać się miastem prowincjonalnym odgrywała czołową rolę w życiu kulturalnym, umysłowym i artystycznym kraju.
  • W stolicy mieściły się centralne urzędy Państwa Podziemnego, ośrodki konspiracji wojskowej, partii politycznych, tutaj skupiony było najwięcej twórców i uczonych.
  • Podczas okupacji ukazywało się ok. półtora tysiąca tytułów prasy i czasopism nielegalnych w całym kraju, z tego ok. 800 w stolicy.
  • Także w Warszawie działało najwięcej nielegalnych drukarni.
  • Dobrze funkcjonowały tzw. „salony”, gdzie gromadziła się publiczność mając możliwość wysłuchania, recytacji wierszy czy spotkań z twórcami.
  • Oprócz stolicy prężnie działał rynek literacki i kulturalny w Krakowie (skupienie wokół profesorów UJ)  i Lublinie.