O języku na języku

Zdanie, w którym zwracamy sie do kogoś z pytaniem i oczekujemy na nie odpowiedzi. Charakter pytania nadają takim zdaniom zaimki pytające (np. kto?, co?, który?, jaki?, gdzie?, kiedy?), partykuły (np. czy, czyż, czyżby, rzadziej -li, […]

Zdanie podrzędne zaimkowe, którego wykładnikiem łączności ze zdaniem nadrzędnym jest zaimek pytajny uzależniający. Zaimki pytajne uzależniające  stoją na początku zdania podrzędnego. Zdań pytajnozależnych nie kończymy znakiem zapytania. Przykłady: Zobacz, która godzina. Patrz, jak ciemno. Uczeń […]

Zdanie, w którym wypowiadany jest rozkaż, żądanie, prośba, życzenie. Orzeczenie zdań rozkazujących jest najczęściej wyrażone formą trybu rozkazującego. Niekiedy jednak, wydając polecenie lub prosząc o coś, orzeczenie tych zdań wyrażamy formą trybu orzekającego lub przypuszczającego. […]

Zdanie, w którym podmiot lub orzeczenie, albo też i podmiot, i orzeczenie są rozwinięte za pomocą określeń, czyli przydawek, okoliczników i dopełnień. Przykład: Tulipany rosną. Czerwone tulipany rosną w moim ogródku. Dzieci śpiewają. Male dzieci […]

Zdanie pojedyncze, które wchodzi w skład zdania złożonego. Przykłady: Dzieci tańczą, dorośli podziwiają. Pada deszcz, a słońce nie zaszło. Gdy stanęli na przeleczy, którędy prowadził szlak, zobaczyli ogromną dolinę.

Zdanie niedokończone z powodu nadmiaru uczuć osoby mówiącej. Stosowane często przez pisarzy dla realistycznego odtworzenia stanów psychicznych bohaterów. Zdania urwane pojawiają się także  w mowie potocznej, zwłaszcza dialogowej. Zdania urwane kończy się najczęściej wielokropkiem. Przykłady: […]

Zdanie złożone składające się z więcej niż dwóch zdań pojedynczych lub ich równoważników. Wzajemny stosunek zdań wchodzących w skład zdania wielokrotnie złożonego może polegać na różnorzędności lub podrzędności. Przykłady: Za lasem ukazał się dom, do […]

Zdanie składające się z trzech lub więcej zdań pojedynczych. Przynajmniej dwa z nich pozostają wobec siebie w stosunku podrzędności. Przykłady: Gdy wracałem ze szkoły, wstąpiłem do kolegi, aby pożyczyć lekturę. Kuba zawrócił nagle i poszedł […]

Zdanie, które składa się z trzech lub więcej zdań pojedynczych. Pozostają one  wobec siebie w stosunku współrzędności. Przykład: Mrok zapadał szybko, wiatr ucichł zupełnie, nad jeziorem pojawiły się mgły. Dąsa się okręt, zrywa się z […]

Zdanie podrzędne (lub jego równoważnik), które znajduje sie w środku zdania nadrzędnego i rozbija je na dwa człony. Przykłady: Masy pracujące, które najdotkliwiej odczuły ciężar wojny, manifestują swoją wolę pokoju. Dowódca armii, poznawszy sytuację na […]