Stanisław (Hieronim Franciszek) Konarski
(30 września 1700, Żarczyce Duże – 3 sierpnia 1773, Warszawa)
Miejscowość Żarczyce koło Małogoszcza nazywane były wówczas Żarczycami Większymi.
Ojciec Konarskiego (Jerzy) był miecznikiem inowrocławskim i sandomierskim, kasztelanem w Zawichoście, matka Helena pochodziła z zamożnej rodziny sandomierskiej.
Już w wieku 10 Konarski wstąpił do konwiktu pijarskiego w Piotrkowie, później do zakonu pijarów w Podolińcu (Spisz). Tam przyjął imię Stanisław. Absolwent pijarskiego Collegium Nazarenum w Rzymie, pobierał też nauki we Francji, w Holandii, Austrii i w Niemczech.
Po powrocie do Polski, lata 1730–1740, poświęcił publicystyce politycznej i działalności szkolnej. Rozpoczął edycję zbioru konstytucji i praw
sejmowych wydając 6 tomów dzieła „Volumina Legum”.
Pracował jako wykładowca w Krakowie i Rzeszowie, cały czas starał się reformować szkolnictwo. W 1740 roku założył w Warszawie, słynne Collegium Nobilium (pierwsza nazwa – Collegium Novum), nowoczesną szkołę pijarską dla dzieci bogatej szlachty i magnaterii. Był jej rektorem przez prawie 254 lat (z małymi przerwami).
Popularyzował naukę historii, filozofii, prawa, geografii, zagadnień politycznych i światopoglądowych i języków obcych. Wydał podręczniki:
- „Gramatykę łacińsko-polską”,
- „O poprawie wad wymowy”.
W 1741 roku otrzymał tytuł i stanowisko prowincjała pijarów. W latach 1755–1760 zajął się reformą ustroju sejmowego, wydał na ten temat czterotomowe dzieło „O skutecznym rad sposobie” (1760–1763), w którym priorytetem była likwidacja liberum veto.
Poznawał i popularyzował tematykę etyki i moralności, rozważania na ten temat przedstawił w „Mowie o kształtowaniu człowieka uczciwego
i prawego obywatela”, analizował zasady sprawiedliwości, obowiązku, posłuszeństwa, równości ludzi i etyki zawodowej nauczyciela.
Uczestniczył w obiadów czwartkowych Stanisława Augusta Poniatowskiego, z jego też wsparciem w 1765 roku założył Szkołę Rycerską, przygotowującą młodzież szlachecką do życia obywatelskiego i patriotycznego. Nagrodzony przez króla medalem „Temu, który odważył się być mądrym”.
Radykalność poglądów sprawiła, że ukrywał się w zakonie do końca życia, gorzko przeżył I rozbiór Polski, niestety – nie doczekał powstania Komisji Edukacji Narodowej, którą sejm zatwierdził w październiku 1773 roku, a Konarski postulował takie posunięcie ponad 20 lat wcześniej.
Po śmierci pochowany w kościele przy ulicy Długiej, po powstaniu listopadowym usunięte wraz ze szczątkami innych pijarów i rozsypane na cmentarzu na Powązkach.