Techniki manipulacji w mediach:
- manipulacja – to zespół technik pozwalający na kształtowanie poglądów i postaw ułatwiających nadawcom – manipulowanie, osiągnięcie celów ukrytych przed odbiorcami;
- selekcja faktów, czyli fragmentacja – wybieranie faktów odpowiadających nadawcy w związku z założoną tezą zgodną z naszymi intencjami, nasza własna wizja wydarzenia , faktu czy zespołu faktów; odmianą tej techniki jest pomijanie tekstu lub jego dorabianie (technika dość prymitywna);
- pozorny obiektywizm – zakłada, że czytelnik nie jest dociekliwy, raczej przegląda nagłówki, pierwsze rozwinięcia, tekst jest pozornie właściwy. Autor z góry zakłada i liczy na to, że tylko część dotrze do odbiorcy. Odmianą jest celowy dobór miejsca i sposobu reprezentacji materiału na kolumnach i serwisach;
- kreacja faktu –fakt medialny – autor na podstawie subiektywnego i wybiórczego zestawienia informacji i okoliczności tworzy nowy fakt lub ich sekwencje;
- zabiegi o charakterze leksykalnym – autorzy, którzy chcą wpłynąć na odpowiedni odbiór tekstu dobierają wyrazy lub zwroty o silnej konotacji pozytywnej lub negatywnej. Najczęściej wykorzystuje się przymiotniki demokratyczny, suwerenny, postępowy solidarnościowy, liberalny, albo postkomunistyczny, reakcyjny, zaściankowy, fundamentalistyczny;
- naddatek informacyjny – jest wtrąceniem nie mającym bezpośredniego związku z opisywaną sytuacją, ale na tyle silnie nacechowanym, że może poprzez wywołanie skojarzenia odpowiednio „nastawić” odbiorcę.
- wywoływanie szumu informacyjnego – działanie na emocje – „Robić komuś wodę z mózgu”. W jednym tekście celowo chaotycznie zderzamy fakty o różnym charakterze, hierarchii ważności. Nie rozumiejąc znaczenia komunikatu odbiorca może go źle zinterpretować, może mieć to wpływ na właściwe rozszyfrowanie kolejnych przekazów;
- GATE-KEEPING, czyli sposób i miejsce prezentacji materiału – tekst w gazecie, wiadomość w serwisie, może znaleźć się na czołówce albo wewnątrz numeru na 5 lub 6 kolumnie w formie wzmianki. Decyzja prowadzącego wydanie g-k może mieć motywy: społeczno, ideowo- polityczne, komercyjne lub techniczno warsztatowe i zwykle nie ma nic wspólnego z zasadą wartości informacji (news value);
- blokowanie lub neutralizowanie – negatywne lub pozytywne emocje można wzmocnić zestawiając obok siebie na kolumnie (lub kolejno w serwisie) kilku doniesień dotyczących tego samego tematu. Obecność obok lub kolejno w serwisie) biegunowo różnych w ocenie materiałów może sprzyjać ich neutralizacji;
- manipulowanie sondażami – najczęściej polega na przygotowaniu takich pytań (często przez redakcję), na które odpowiedzi udowadniają złożoną przez nadawcę tezę. Wieloznaczność pytań wprowadza odbiorcę w błąd i pozwala na dowolną interpretacje odpowiedzi;
- manipulowanie kadrem i ujęciem – odpowiednio dobrane zdjęcie może wywołać skrajną niechęć lub fascynację wobec osób fotografowanych. Ujęcie kadrowe robione „żabim okiem” lub z góry mogą fałszować rzeczywistość podobnie jak tendencyjne dobrane plany wskazujące np. niedoskonałości postawy i urody.
Co sprzyja skutecznej manipulacji:
- manipulator wykorzystuje emocje odbiorcy;
- często manipulatorzy bazują na wzbudzaniu w przekazach poczucia lęku;
- niektóre komunikaty wywołują poczucie winy ze względu na przyjęte przez odbiorców postawy lub zachowania;
- manipulację ułatwiają: stereotypy, uwarunkowania kulturowe, wzory zachowań, dziedzictwo historyczne, symbolika narodowa i religijna, bierność odbiorcy przy znacznej aktywności narodowej;
Manipulacją nie jest;
- to co powstaje w wyniku nieświadomych, nie zamierzonych błędów warsztatowych, czy czynników obiektywnych np. natury technicznej;
- kreowanie fikcji, całkowite zmyślenie;