„Nierządem Polska stoi” Wacława Potockiego

  • Wiersz ze zbioru „Ogród fraszek”.
  • W utworze poeta ukazał obraz państwa znajdującego się w stanie całkowitego niemal rozpadu i wszechogarniającej anarchii.
  • Wewnętrzny chaos spowodowany jest brakiem szacunku dla prawa i obowiązujących norm.
  • Wiele ustaw wymyśla się bardzo szybko i bez zastanowienia, dlatego często są oderwany od rzeczywistości „co rok to nowe prawa i konstytucje”.
  • W Rzeczypospolitej panuje pogarda dla prawa, rację ma ten, kto silniejszy.
  • Sprawiedliwość stała się pustym słowem, bogaci wykorzystują biednych i niżej urodzonych.
  • Samowola szlachecka sprawia, że każdy kieruje się własnym interesem, dba jedynie o własne dobro.
  • Cierpi na tym „szlachta uboga i biedni ziemianie”.
  • Są bezwzględnie uciskani przez krzywdzące prawo, co powoduje, że żyją w niedostatku.

Nierządem, powiedział ktoś dawno, Polska stoi.
 Gdyby dziś pojźrał z grobu po ojczyźnie swojej,
Zawołałby co garła: wracam znowu, zkądem,
 Żebym tak srogim z Polską nie ginął nierządem.
Co rok to nowe prawa i konstytucje, 
 Ale właśnie w tej wadze jako minucye.
Poty leżą na stole, poty nam się zdadzą.
 Poki astrologowie inszych nie wydadzą.
Dalej w kąt albo małym dzieciom dla zabawy;
 Założyłby naszemi Sukiennice prawy. 
Nikt nie słucha, żaden się nie ogląda na nie;
 Szlachta tylko uboga i biedni ziemianie,
Którzy się na dziesiątej opierają części.
 I to ledwie, tak inszy stan Polskę zagęści.
Mądry, możny, albo kto dostąpił honoru, 
 Księstwa, grabstwa, ten wolen; niechajże poboru
Szlachcic który nie odda, zaraz mu po szląsku
 Pozwy, egzekucje ślą na onym kąsku,
Że niejeden niestetyż z serdecznym dziś płaczem
 Z dziatkami cudze kąty pociera tułaczem.