- Jan Kochanowski przełożył z łaciny 150 biblijnych psalmów.
- Był to przekład z przekładu – w oryginale utwory powstały w języku hebrajskim.
- Dzieło jest arcydziełem liryki polskiej (wg badaczy to najlepszy polski przekład psalmów).
- Znawcy przedmiotu wskazują na niezwykłą inwencję i kunszt poetycki.
- „Psałterz” Jana Kochanowskiego był w czasach późnego renesansu i na początku baroku jedną z najpopularniejszych polskich książek.
- W latach 1579-1641 doczekał się prawie 30 wydań.
- Tytuł wydanego w 1579 r. zbioru „Psałterz Dawidów” nawiązywał do tradycji głoszącej, że autorem wszystkich tych utworów jest król Dawid (co, jak dowiedli badacze Starego Testamentu, nie jest zgodne z prawdą).
- Psalm cechuje melodyjność, rytmiczność i uroczysty ton.
- Uniwersalną zasadą kompozycyjną tej hebrajskiej pieśni religijnej jest paralelizm elementów przeciwstawnych lub dopełniających się.
- Kochanowski dokonał poetyckiej parafrazy biblijnych tekstów.
- Wykorzystał przy tym różnorodne wzorce wersyfikacyjne.
- Swe arcydzieło poeta uważał za ukoronowanie drogi twórczej.
- O uniwersalności „Psałterza Dawidów” decydują jego ponadwyznaniowość (godzi różne systemy teologiczne i filozoficzne, bazuje na kulturze śródziemnomorskiej) i ponadczasowość (wydobywa wciąż aktualne aspekty sytuacji egzystencjalnej człowieka).
- Ta uniwersalność skupiała się na człowieku i jego indywidualnych relacjach z Bogiem.
- Z niezwykłą mocą ukazywała różne przeżycia religijne, takie jak: rozpacz, bunt, pokorę, uwielbienie i zachwyt.
- W wierszu dedykacyjnym skierowanym do mecenasa Piotra Myszkowskiego, napisał „I wdarłem się na skałę pięknej Kaliopy, gdzie dotychczas nie było znaku polskiej stopy”.
- Poeta użył w „Psałterzu” 12 razy słowa kościół (tj. świątynia katolicka) i 12 razy słowa zbór (tj. zgromadzenie protestanckie).
- Sporadycznie pojawiają się też wyrazy synagoga i bożnica oraz cerkiew.
- Warto podkreślić, że cerkiew w XVI wieku nie był wyłącznie „przypisana” do świątyni prawosławnej.
- Wszystkie określenia Boga (np. Pan czy Stwórca) są chrześcijańskie, inni tłumacze korzystali nieraz z innych określeń, np. nazw pogańskich – Jowisz.
- Przyjętą w „Psałterzu” postawę religijną Jana Kochanowskiego nazywa się humanizmem chrześcijańskim.
- Kaliope = muza poezji.
- W 1580 roku ukazał się śpiewnik „Melodie na Psałterz polski”.
- Muzykę do „Psałterza Dawidów” Jana Kochanowskiego skomponował Mikołaj Gomółka, najwybitniejszy polski kompozytor renesansu.
- Utwory te śpiewali katolicy i wyznawcy innych religii, m. in. protestanci.
- Psalmy ze śpiewnika Gomółki do dziś wykonują chóry.
Pomoc z http://www.lo1.opole.pl/images/MATURA_LEKTURY/RENESANS.pdf