Mikołaj Sęp Szarzyński
(ok. 1550, Rudna lub Zimna Woda koło Lwowa, Ukraina – 1581, Wolica)
Poeta przełomu epok renesansu i baroku.
Tłumacz (np. Ludwika z Grenady).
Prekursor poezji metafizycznej (wykraczającej poza realne doświadczenia, łączącej refleksje teologiczne z filozofią, erotyką i problematyką intelektualną).
Wyznaczył nowe drogi w literaturze, nazywany jest patronem liryki intelektualnej.
Stawiany, ze względu na swą twórczość, tuż obok Jana Kochanowskiego.
Biografia twórcy nie jest w pełni znana.
Prawdopodobnie (!) protestant, naukę podjął na uniwersytetach protestanckich w Lipsku i Wittenberdze.
Studiował w latach 1565 -1567, wiele też podróżował.
Mieszkał i gospodarzył w majątkach pod Lwowem i Przemyślem.
Pisał w języku polskim, jak i w łacińskim, tworząc wiersze o tematyce humanistycznej, egzystencjalnej, religijnej, erotycznej.
Pisał o sensie życia w obliczu nieuchronnej smierci.
Zmarł najprawdopodobniej na gruźlicę.
Większość wierszy poety zaginęła, ocalone opublikował brat poety w 1601 roku w zbiorku pt. „Wiersze polskie”.
Najbardziej znane utwory to:
- Sonet IV. O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem (tytuł jest streszczeniem problematyki).
- Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego (refleksje na temat rodzajów miłości).
- Psalmu CXXX Paraphrasis. De profundis clamavi ad Te, Domine [Parafraza psalmu sto trzydziestego. Z głębokości wołałem ku Tobie, Panie].
Poeta ukazuje człowieka pełnego niepokoju, rozdartego wewnętrznie między tęsknotą do tego, co duchowe i święte, a pragnieniem rzeczy ziemskich.
Refleksje poety na sensem i celem ludzkiej egzystencji cechuje intelektualna dyscyplina, dramatyzm i napięcie.
Poeta korzystał z formy sonetu, wiersza regularnego, sylabicznego z przejrzystym układem rymów.
Wprowadził wiele środków artystycznych, dynamizujących utwory.
Pozwalały także na własną interpretację.
Stosował:
- kontrasty,
- zmysłowe metafory,
- inwersje,
- paradoksy.